โลภะและโทสะ ... มีหลายระดับ!

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ถาม เราชอบของที่สวยๆ และ ไม่ชอบของที่ไม่สวยซึ่ง ก็เป็นธรรมดา โลภะ และ โทสะ ไม่เป็นเหตุให้เกิดการกระทำผิดเสมอไป โลภะ และ โทสะ จะเป็น อกุศล เสมอหรือ

ตอบ โลภะ และ โทสะ มีหลายระดับ อาจจะเบาบาง หรือ อาจจะแรงกล้าจนทำให้เกิด "อกุศลกรรม" ได้ เราอาจจะชอบมาก จนอยากจะเอามาเป็นของเราซึ่งเห็นได้ชัดว่า นั่นเป็น "อกุศลจิต" แต่อกุศล แม้เพียงเล็กน้อยก็ไม่เป็นประโยชน์แล้ว เพราะไม่ใช่ "กุศลจิต"

เมื่อเห็นแล้ว ได้ยินแล้วหรือ รู้อารมณ์ทางทวารอื่นๆ ที่น่าพอใจแล้ว ก็มักจะเกิด "โลภะ" บ่อยๆ ซึ่งเราอาจจะไม่ได้สังเกตเลย เราติดข้องอยู่กับ "ทุกสิ่งที่ปรากฏทางทวารต่างๆ " ซึ่ง ความติดข้อง เป็น "ปัจจัย" ให้ "โลภะ" เกิดขึ้น ขณะที่ "โลภะ" เกิดขึ้นขณะนั้น มีความเห็นแก่ตัว มีความตระหนี่ และ เมื่อ "โลภะ" เกิดขึ้นอีก จึงมีการ "สะสมโลภะ" มากขึ้นเรื่อยๆ และ "โทสะ" ซึ่งมีลักษณะประทุษร้าย ก็โดยนัยเดียวกัน คือ มีหลายระดับ ซึ่งทำให้เห็นได้ชัดว่า โลภะ และ โทสะ เป็น "อกุศล" ซึ่งเมื่อยังมี "กำลังอ่อน" ก็เป็นเหตุให้เกิดความไม่สบายใจ และ หงุดหงิด ไม่สงบ

ขณะที่ไม่สบายใจ ขณะนั้น เป็น "สภาพธรรมตามความจริงของโทสะ อย่างที่ได้กล่าวมาแล้วว่า โลภะ โทสะ โมหะ เป็น "อกุศลเหตุ ๓" ซึ่งเป็น "เหตุ" ที่ทำให้เกิด "อกุศลจิต"

ข้อความบางตอน จากหนังสือ "เข้าใจธรรม" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ เรียบเรียงโดย Nina Van Gorkom แปลโดย คุณสุจิตต์ อึ้งภากรณ์

ขออนุโมทนา