ไม่ใช่ตัวตน - แล้วเป็นอะไร

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ถาม ไม่ใช่ตัวตนหรือ ที่ทำการงาน หรือ คิดจะทำโน่นทำนี่ ไม่ใช่ตัวตนหรือ ที่พยายามทำอะไรให้สำเร็จลุล่วงไป

ตอบ "ความตั้งใจ" เป็น เจตสิก (นามธรรมชนิดหนึ่ง) ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อมีปัจจัยปรุงแต่งแต่ถึงอย่างไร ก็ไม่มีใคร เป็นเจ้าของ "ความตั้งใจนั้น" เช่นเดียวกับ "ความเพียรพยายาม" ซึ่งก็เป็นเจตสิกที่เกิดขึ้นเพราะปัจจัยต่างๆ ไม่มีใคร ทำให้เกิดความเพียร ไม่มีใคร เป็นเจ้าของความเพียรนั้นๆ เมื่ออบรมเจริญ "มรรคมีองค์ ๘" ความเข้าใจถูกใน "มรรค" (หนทางอบรมเจริญปัญญา) เป็น "ปัจจัย" ที่ทำให้เกิด "ความเพียรถูก" ซึ่งก็ไม่มีใครทำให้เกิดขึ้น สภาพธรรมทั้งหมด ที่รู้ได้ทางปัญจทวาร และ ทางมโนทวารปรากฏทีละอย่าง ทางทวารทั้ง ๖ ปรากฏทีละทวาร และ สิ่งที่ปรากฏนั้นๆ เกิดขึ้นเพียงชั่วขณะเดียว แล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็ว

เราหลงผิด ว่า กระแสการเกิดดับของสภาพธรรมอย่างรวดเร็วนี้เป็นโลก หรือ เป็นตัวตน เราเอาทวารทั้ง ๖ มาปะปนกันและ รวมสภาพธรรมต่างๆ เข้าด้วยกัน แทนที่จะเข้าใจ "สภาพธรรมตามความเป็นจริง" ว่า ความจริง คือ สภาพธรรมแต่ละอย่างๆ เกิด-ปรากฏ-เพียงชั่วขณะ แล้วดับไปอย่างรวดเร็ว แต่ เรากลับคิดว่า สภาพธรรมจะคงอยู่ จึงเป็นความไม่รู้ และ เป็นความเห็นผิด ว่า เป็นตัวตน หรือ เป็นของเราความจริงแล้ว ไม่มีอะไรที่เป็นของเราเลย

ข้อความบางตอน จากหนังสือ
"เข้าใจธรรม" สนทนาธรรม กับ
อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์
เรียบเรียงโดย Nina Van Gorkom
แปลโดย คุณสุจิตต์ อึ้งภากรณ์

ขออนุโมทนา