อกาลิโก (จากวิสุทธิมรรค)

วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 296

แก้บท อกาลิโก

นัยที่ ๑ แปลว่า ไม่มีกาล) ธรรมนั้น มุ่งการให้ผล หามีกาลไม่ เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าอกาโล อกาลิโก ก็ อกาโล นั่นเอง มีอธิบายว่า ธรรมนั้นหาได้รอกาลอันต่างโดยการกำหนดมีปัญจาหะ (๕ วัน) และสัปดาห์ (๗ วัน) เป็นต้นให้ผลไม่ แต่ย่อมให้ผลติดต่อกันไปกับความเป็นไปของตนทีเดียว

นัยที่ ๒ แปลว่า "มิใช่ธรรมมีกาล") นัยหนึ่ง กาลในอันให้ผลแห่งธรรมนั้น ยังไกลที่จะถึงเหตุนั้น ธรรมนั้น จึงชื่อว่า กาลิกะ

ถามว่า ธรรมนั้นคืออะไร

ตอบว่า ธรรมนั้น คือกุศลธรรมที่เป็นโลกิยะ ส่วนโลกุตตรธรรมนี้มิใช่กาลิกะ เพราะมีผลต่อเนื่องทันที เหตุนั้นจึงชื่อว่า อกาลิกะ บทว่า อกาลิโก นี้ ตรัสหมายเอามรรคเท่านั้น