สังสารวัฏฏ์และการเวียนว่ายตายเกิด ๒.

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระเจ้ามิลินท์ อะไร เป็นเหตุให้ นาม-รูป ต้องเกิดต่อไปอีกนาน

พระนาคเสน เหตุ ที่ทำให้ นาม-รูป เกิดต่อไปอีกนาน ก็คือ ความไม่รู้แจ้งเห็นจริง ในอริยสัจจ์ ๔ กล่าวคือ ไม่รู้ ว่าอะไร เป็นทุกข์ไม่รู้ ว่าอะไร เป็นเหตุให้เกิดทุกข์ไม่รู้ ว่าอะไร เป็นความดับทุกข์ไม่รู้ ว่าอะไร เป็นทางให้ถึงความดับทุกข์ แม้จะรู้ถึงสิ่งเหล่านี้

โดยการพิจารณา ก็รู้ เพียงชั่วขณะหนึ่งๆ ยังไม่เรียกว่า รู้จริง เพราะความรู้นั้น มิได้ประจำจิตอยู่ตลอดเวลา เมื่อยังไม่รู้แจ้ง ในอริยสัจจ์ ๔ คนทั้งหลายจึงกระทำบุญ และ บาปอันเป็นเหตุ นำมาซึ่งการเกิด คือ ปฏิสนธิวิญญาณ เปรียบเหมือนรากแก้วของต้นไม้ซึ่ง เป็นเหตุทำให้เกิด นาม-รูป ซึ่งแตกกิ่งก้าน เป็น ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจทำหน้าที่เป็นประตู เปิดรับอารมณ์ทั้ง ๖

นอกจากนี้ เมื่อยังไม่รู้แจ้ง ในอริยสัจจ์ ๔ ก็เป็นเหตุให้เกิดการยึดถือสิ่งต่างๆ ว่า เป็นตัวเป็นตน เป็นเราเป็นเขาเมื่อประสบกับสิ่งที่ชอบใจ รู้สึกยินดี ก็เกิดความติดใจเมื่อประสบกับสิ่งที่แสลงใจ รู้สึกทุกข์ใจก็เกิดความปรารถนาที่จะหลีกหนีให้พ้นไป ซึ่งสภาพธรรมเหล่านี้ และเป็น "เหตุ" ให้เกิดการ "ดิ้นรน-แสวงหา" รวมทั้ง "ยึดถือ" ในอุบายที่จะช่วยให้ตนสมประสงค์ในการได้มา และ การหลีกหนีไปซึ่งจะเป็น "เหตุ" อันก่อให้เกิด กุศลธรรม และ อกุศลธรรมหนุนเนื่องให้เกิด นาม-รูป ต่อๆ ไปอีก

ขอถวายพระพรตราบเท่าที่ยังไม่รู้แจ้งในอริยสัจจ์ ๔ ตราบนั้น นาม-รูป ก็ยังคงปรากฏ มีอยู่เช่นนี้ โดยการเกิดดับ-สืบต่อ ของนาม-รูปที่ล่วงๆ มาแล้ว นั่นเอง นาน จนเบื้องต้น ไม่ปรากฏ

ม. ความยาวนาน ของการเวียนว่ายตายเกิด เท่ากันหมด ในหมู่คนและสัตว์ทั้งหลายหรือ

น. บางพวกก็นาน บางพวกก็ไม่นาน

ม. พวกไหนนาน พวกไหนไม่นาน

น. ผู้มีกิเลส คือ เครื่องเศร้าหมองใจอยู่ ก็ต้องเวียนว่ายตายเกิดต่อไปอีกนาน ส่วนท่านที่บั่นทอนกิเลส ซึ่งเป็นเหตุที่ทำให้สังสารวัฏฏ์ยืดยาวลงได้บ้าง นั้นก็ย่นเวลาของการเกิดและการตายในภายหน้า ให้สั้นเข้า

ม. ช่างล้ำลึกจริง

(อัทธานปัญหา-ปุริมโกฏิปัญหา-ทีฆมัทธานปัญหา)
ข้อความบางตอนจาก....

มิลินทปัญหา : ปัญญาพระนาคเสน