ควรปรารภแผ่นดินภายใน
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 4
๑. เรื่องภิกษุ ๕๐๐ รูปผู้ขวนขวายในปฐวีกถา [๓๓]
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี ทรงปรารภภิกษุ ๕๐๐ รูป ผู้ขวนขวายในปฐวีกถา ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "โกอิม ปวึ วิเชสฺสติ" เป็นต้น
ควรปรารภแผ่นดินภายใน
ดังได้สดับมา ภิกษุเหล่านั้น เที่ยวจาริกไปในชนบทกับพระผู้มีพระภาคเจ้ามาถึงพระเชตวันแล้วนั่งในหอฉันในเวลาเย็น เล่าถึงเรื่องแผ่นดินในสถานที่ตนไปแล้วๆ ว่า "ในสถานเป็นที่ไปสู่บ้านโน้น จากบ้านโน้น เสมอ ไม่เสมอ มีเปือกตมมาก มีกรวดมาก มีดินดำ มีดินแดง
พระศาสดา เสด็จมาตรัสถามว่า "ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้ พวกเธอนั่งสนทนากันด้วย เรื่องอะไรหนอ" เมื่อภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า "ด้วยเรื่องแผ่นดินในสถานที่พวกข้าพระองค์เที่ยวไปแล้ว พระเจ้าข้า" ดังนี้แล้ว จึงตรัสว่า
"ภิกษุทั้งหลาย นั่นชื่อว่าแผ่นดินภายนอก การที่พวกเธอทำบริกรรมในแผ่นดินภายใน (สภาพธรรมที่มีในขณะนี้) จึงจะควร" ดังนี้ แล้วได้ทรงภาษิต 2 พระคาถาว่า
"ใคร จักรู้ชัดซึ่งแผ่นดินนี้ และยมโลกกับ มนุสสโลกนี้ พร้อมทั้งเทวโลก ใครจักเลือกบทธรรม อันเราแสดงดีแล้ว เหมือนนายมาลาการ ผู้ฉลาดเลือกดอกไม้ฉะนั้น พระเสขะจักรู้ชัดแผ่นดิน และยมโลกกับมนุสสโลกนี้พร้อมทั้งเทวโลก พระเสขะจักเลือกบทธรรมอันเราแสดงดีแล้ว เหมือน นายมาลาการผู้ฉลาดเลือกดอกไม้ฉะนั้น"
