สิ่งที่มีอยู่จริงและไม่มีอยู่จริงโดยสภาวะ เป็นอนัตตา

[เล่มที่ 10] พระวินัยปิฎก ปริวาร เล่ม ๘ หน้าที่ ๓๒๖

ย่อหัวข้อสมุฏฐาน

[๘๒๖] สังขารทั้งปวงที่ปัจจัยปรุงแต่ง ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา และบัญญัติ และพระนิพพาน ท่านวินิจฉัยว่า เป็นอนัตตา เมื่อดวงจันทร์ คือพระพุทธเจ้า ยังไม่เกิดขึ้น เมื่อดวงอาทิตย์ คือพระพุทธเจ้ายังไม่อุทัยขึ้นมา เพียงแต่ชื่อของสภาพธรรมเหล่านั้น ก็ยังไม่มีใครรู้จัก ฯลฯ

สมุฏฐานสีสวัณณนา

ก็แลวินิจฉัยในสมุฏฐานกถา อันเป็นอันดับแห่งโสฬสมหาวาร นั้นพึงทราบดังนี้:-

คาถาว่า อนตฺตา อิติ นิจฺฉยา มีความว่า บัญญัติและนิพพานท่านวินิจฉัยว่า เป็นอนัตตา (เมื่อดวงจันทร์ คือพระพุทธเจ้ายังไม่เกิดขึ้น เมื่อดวงอาทิตย์ คือพระพุทธเจ้ายังไม่อุทัยขึ้นมา) บทว่า สภาคธมฺมานํ ได้แก่ สังขตธรรมที่มีส่วนเสมอกันด้วยอาการ มีอาการคือ ไม่เที่ยง เป็นต้น ฯลฯ