ความไม่มีสติ [มูลปริยายสูตร]

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๑ -หน้าที่ ๑ - ๒
๑. มูลปริยายสูตร
(๑) ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้ สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ ควงไม้พญารัง ในสุภควัน เขตเมืองอุกกัฏฐา. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส เรียกภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย. ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า พระเจ้าข้า. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้ว่า. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงเหตุที่เป็นมูลของธรรมทั้งปวงแก่พวกเธอ พวกเธอจงฟังเหตุนั้น จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว. ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า อย่างนั้น พระเจ้าข้า. (๒) พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งทลาย ปุถุชนในโลกนี้ ไม่ได้สดับ ไม่ได้เห็นพระอริยะ ไม่ฉลาดในธรรมของพระอริยะ ไม่ได้รับแนะนําในธรรมของพระอริยะ
ไม่ได้เห็น สัตบุรุษ ไม่ฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ ไม่ได้รับแนะนําในธรรมของสัตบุรุษ. ย่อมหมายรู้ธาตุดิน โดยความเป็นธาตุดิน ครั้นหมายรู้ธาตุดินโดยความเป็นธาตุดินแล้ว ย่อมสําคัญหมายธาตุดิน ย่อมสําคัญหมายในธาตุดิน ย่อมสําคัญหมายโดยความเป็นธาตุดิน ย่อมสําคัญหมายธาตุดินว่าของเรา ย่อมยินดียิ่งซึ่งธาตุดิน. ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร.? เราตถาคตกล่าวว่า เพราะเขาไม่ได้กําหนดรู้.
ย่อมหมายรู้ธาตุน้ำ โดยความเป็นธาตุน้ำ ครั้นหมายรู้ธาตุน้ำโดยความเป็นธาตุน้ำแล้ว ย่อมสําคัญหมายธาตุน้ำ ย่อมสําคัญหมายในธาตุน้ำ ย่อมสําคัญหมายโดยความเป็นธาตุนั้น ย่อมสําคัญหมายธาตุน้ำว่าของเรา ย่อมยินดียิ่งซึ่งธาตุน้ำ. ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร? เราตถาคตกล่าวว่า เพราะเขาไม่ได้กําหนดรู้.
ย่อมหมายรู้โดยความเป็นธาตุไฟ ครั้นหมายรู้ธาตุไฟ โดยความเป็นธาตุไฟแล้ว ย่อมสําคัญหมายธาตุไฟ ย่อมสําคัญหมายในธาตุไฟ ย่อมสําคัญหมายโดยความเป็นธาตุไฟ ย่อมสําคัญหมายธาตุไฟว่า ของเรา ย่อมยินดียิ่งซึ่งธาตุไฟ ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร? เราตถาคต กล่าวว่า เพราะเขาไม่ได้กําหนดรู้
ย่อมหมายรู้ธาตุลม โดยความเป็นธาตุลม ครั้นหมายรู้ธาตุลม โดยความเป็นธาตุลมแล้ว ย่อมสําคัญหมายธาตุลม ย่อมสําคัญหมายในธาตุลม ย่อมสําคัญหมายโดยความเป็นธาตุลม ย่อมสําคัญหมายธาตุลมว่า ของเรา ย่อมยินดียิ่งซึ่งธาตุลม. ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร? เราตถาคต กล่าวว่า เพราะเขาไม่ได้กําหนดรู้. อย่างนี้ คือ ความไม่มีสติ