ศึกษาพระสูตรอย่างไร - เป็นปัจจัยให้เกิดความเห็นผิด

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สนทนาธรรมที่โรงพยาบาลพระมงกุฏฯ วันที่ ๗ ธันวาคม ๒๕๕๒ ถอดเทปบันทึกเสียง โดย
คุณสงวน สุจริตกุล

ถาม กรุณาอธิบาย คำกล่าว ที่ว่าการศึกษา "พระสุตตันตปิฎก" แบบไม่แยบคาย ย่อมเป็นเหตุให้เกิด "มิจฉาทิฏฐิ" หรือ "ความเห็นผิด"

ตอบ "ความเห็นผิด" เกิดง่าย หรือยาก ง่ายมาก ถ้าศึกษาเพียงนิดๆ หน่อยๆ "ศึกษาไม่ละเอียด" การศึกษาที่ไม่ละเอียดไม่เป็นปัจจัยให้เกิด "ความเข้าใจอย่างละเอียด" ไม่เป็นปัจจัยให้สามารถ "รักษาพระธรรมคำสอนของพระผู้มีพระภาคฯ" ไว้ได้ และ "การศึกษาที่ไม่ละเอียด" ไม่เป็นปัจจัยให้สามารถที่จะได้รับ "ประโยชน์" จาก พระธรรมคำสอน ของพระผู้มีพระภาคฯ อีกด้วย เช่น คำว่า "ปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวธ" ถ้าไม่ศึกษาให้ละเอียด-รอบคอบจริงๆ บางท่าน อาจจะเข้าใจผิดว่า "ปัญญาขั้นฟังเพียงแค่นี้" ก็เป็น "ปัญญาระดับความเข้าใจธรรมะ ขั้นนามรูปปริจเฉทญาณ" หมายความว่า ศึกษาแล้ว อาจจะแปลคำ หรือ แปลชื่อ แต่ ไม่ใช่ "ความรู้ตรงลักษณะ-สภาวะของสภาพธรรมประเภทต่างๆ "

และ ไม่เข้าใจ ว่า ปัญญามีหลายขั้น ซึ่ง ปัญญาแต่ละขั้นๆ นั้น สามารถที่จะรู้ สภาพธรรมได้ ต่างกันอย่างไร และ รู้ ลึกซึ้ง แค่ไหน เพราะเหตุว่า ขณะนี้ ขณะที่กำลังฟัง แล้วมีสภาพธรรม-เกิด-ปรากฏ ผู้ที่ตรงต่อสภาพธรรมจริงๆ จะรู้ได้ ว่า แม้ ธรรมะ-กำลังเกิด-ดับๆ ปรากฏเป็นธรรมะ-แต่ละลักษณะ ที่ต่างๆ กันยังไม่ใช่ "ปัญญา" ขั้นเดียวกันกับขณะที่กำลังฟังและเข้าใจ และไม่เข้าใจผิดว่า เป็นเพียง "ปัญญา-ขั้นฟัง" ซึ่ง เป็น "ปัญญาขั้นเข้าใจ-เรื่องของสภาพธรรม" เท่านั้น ยังไม่ใช่ "ปัญญา-ขั้นประจักษ์แจ้ง-ตรงลักษณะของสภาพธรรม"

เพราะฉะนั้น ถ้าไม่ได้ศึกษาตามลำดับแล้วได้ยิน คำว่า "ปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวธ" ก็ คิดว่า แค่นี้ พอแล้ว หรือ บางท่าน อาจจะไม่มีการศึกษาใดๆ ทั้งสิ้น คือ ไม่เข้าใจเรื่องพระวินัย พระสูตร พระอภิธรรม แล้วก็จะ "ปฏิบัติ-ทันที" โดยอ้างว่า มีข้อความนี้ ในพระไตรปิฎก เช่น คำว่า กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน หรือ มหาสติปัฏฐาน ฯ

แต่ "ความละเอียด-ลึกซึ้ง-ของปัญญา" ที่จะต้องมี "ความเห็นถูก" หรือ เข้าใจถูกในลักษณะของสภาพธรรม ต่างกับการมีความรู้เพียงพยัญชนะ หรือ คำ เช่น ที่กล่าวกันว่า "ขณะที่นั่ง ก็ รู้ ว่านั่ง" แค่นี้พอไหม เป็นการ "ศึกษา" หรือเปล่า ท่านผู้ฟังคิดว่า เป็น "การศึกษา" แล้วหรือยัง ความรู้เล็กๆ น้อยๆ อย่างนี้ ถ้าหากคิดว่า พอที่จะเป็นปัจจัยให้ "รู้แจ้งอริยสัจจธรรม" ได้ ก็ไม่ใช่ความเห็นที่ถูกต้อง

ขออนุโมทนา