อายุบวร ... ศรีลังกา 7 พระเจ้าอโศกทรงส่งหน่อต้นพระศรีมหาโพธิ์ และพระนางสังฆมิตตาไปเกาะลังกา

พระเจ้าอโศกทรงส่งหน่อต้นพระศรีมหาโพธิ์ และพระนางสังฆมิตตาไปเกาะลังกา

เมื่ออภัยราชกุมาร น้องชายของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ ทรงมีความเลื่อมใสใน ปาฏิหาริย์แห่งพระธาตุนั้นแล้ว ท่านพร้อมกับประชาชนชาวเมืองได้ออกบวช รวมเป็น ภิกษุสามหมื่นรูป เมื่อการฉลองพระเจดีย์สำเร็จแล้ว พระนางอนุฬา พระชายาของอภัย ราชกุมาร พร้อมกับสตรี ๑,๐๐๐ นาง ไปกราบทูลพระราชาว่ามีความประสงค์จะบวช พระราชาจึงตรัสกับพระมหินทเถระว่า “ท่านผู้เจริญ พระนางอนุฬาเทวี มีความประสงค์จะบวช ขอพระคุณท่านให้พระนาง บวชเถิด”

พระเถระถวายพระพรว่า “มหาบพิตร การให้มาตุคามบวช ไม่สมควรแก่พวกอาตมภาพ แต่ในพระนครปาฏลีบุตร มีพระเถรี นามว่า สังฆมิตตา เป็นน้องสาวของอาตมภาพ ขอให้พระองค์โปรดให้นิมนต์ พระเถรีนั้นมา มหาบพิตร ก็แลโพธิพฤกษ์ (ต้นไม้เป็นที่ตรัสรู้) ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ ทั้ง ๓ พระองค์ได้มาประดิษฐานอยู่ที่เกาะนี้ โพธิพฤกษ์อันเปล่งข่าย คือ รัศมีใหม่ๆ ของพระผู้ มีพระภาคเจ้า แม้ของเรา ก็ควรประดิษฐานอยู่บนเกาะนี้ เพราะฉะนั้นพระองค์พึงส่งพระ ราชสาส์นไป โดยวิธีที่พระเถรีสังฆมิตตาจะพึงเชิญไม้โพธิ์มาด้วย”

พระราชาจึงให้อริฏฐอำมาตย์ หลานของพระองค์เป็นคนเชิญพระราชสาส์นไปถวาย พระเจ้าอโศก และเถรสาส์นของพระมหินทเถระไปถวายพระสังฆมิตตาเถรี เมื่อพระเจ้า อโศกทรงทราบ ซึ่งก็เป็นความตั้งใจของพระองค์อยู่แล้วที่จะส่งต้นพระศรีมหาโพธิ์ไปที่ เกาะลังกา แต่ไม่ทราบวิธีที่จะได้กิ่งโพธิ์ โดยไม่ใช้อาวุธมีคมตัด เมื่อได้ปรึกษาพระเถระ ทั้งหลาย ท่านพระโมคคลีบุตรติสสเถระก็ถวายพระพรว่า พระผู้มีพระภาคทรงอธิษฐาน ว่า เพื่อต้องการให้ต้นมหาโพธิ์ประดิษฐานที่เกาะลังกา พระเจ้าอโศกมหาราชจักเสด็จ มารับเอาต้นมหาโพธิ์ ในเวลานั้น กิ่งมหาโพธิ์ด้านทิศใต้จงขาดเองทีเดียว แล้ว ประดิษฐานในกระถางทอง และก็เป็นไปอย่างนั้น พระเจ้าอโศกทรงปีติโสมนัสอย่างยิ่ง ได้บูชาต้นมหาโพธิ์ด้วยสมบัติอันใหญ่ และได้ส่งต้นมหาโพธิ์และพระสังฆมิตตาเถรีขึ้น เรือไปเกาะลังกา

เมื่อเรือถึงเกาะลังกา พระเจ้าเทวานัมปิยติสสะก็ถวายการต้อนรับอย่างยิ่งใหญ่ พระ ราชาทรงปลูกต้นมหาโพธิ์นั้นที่ใจกลางของราชอุทยานมหาเมฆวัน อันเป็นสถานที่พระ ผู้มีพระภาคของเราประทับนั่งเข้านิโรธสมาบัติ และสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าองค์ ก่อนๆ ๓ พระองค์เคยประทับนั่งเข้าสมาบัติ ทั้งเป็นสถานที่มีต้นซึกใหญ่ ซึ่งเป็นต้นไม้ ตรัสรู้ของพระพระพุทธเจ้ากกุสัทธะ ต้นมะเดื่อ ต้นไม้ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าโกนาคมน์ และต้นไทร เป็นต้นไม้ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้ากัสสปะ ประดิษฐานอยู่

เมื่อทรงปลูกต้นมหาโพธิ์แล้ว ต้นมหาโพธิ์ก็แสดงอิทธิปาฏิหาริย์ ขณะพระมหินทเถระ พระนางสังฆมิตตาเถรี และพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ พร้อมด้วยข้าราชบริพารและ ประชาชนชาวเกาะทั้งหมดมองดูอยู่นั่นเอง ผลหนึ่งจากกิ่งด้านทิศตะวันออกสุกแล้วก็ หล่นจากกิ่ง พระเถระน้อมหัตถ์เข้ารับไว้ แล้วถวายผลนั้นแด่พระราชาให้ทรงปลูก เมื่อ ทรงปลูกก็แตกสาขาออกเป็นต้นโพธิ์อ่อนๆ ถึง ๘ ต้น สูงประมาณ ๔ ศอก

ประชาชนปลูกต้นหนึ่งไว้ที่ท่าชื่อ ชมพูโกปัฏฏนะ ในโอกาสที่ต้นมหาโพธิ์ประดิษฐาน ครั้งแรกเมื่อมาถึงเกาะลังกา อีกต้นหนึ่งที่ประตูบ้านของควักกพราหมณ์ อีกต้นหนึ่งที่ ถูปาราม อีกต้นหนึ่งที่อิสสรนิมมานวิหาร อีกต้นหนึ่งใกล้ปฐมเจดีย์ อีกต้นหนึ่งที่เจติย บรรพต อีกต้นหนึ่งที่บ้านกาชรคามในโรหณชนบท อีกต้นหนึ่งที่บ้านจันทนคาม

ข้อความในอรรถกถามีต่อไปว่า

“เมื่อต้นมหาโพธิ์อันเป็นธงชัยแห่งพระสัทธรรมของพระทศพลประดิษฐานอยู่แล้ว เพื่อ ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขแก่ชนชาวเกาะโดยรอบ ด้วยการสืบต่อลำดับแห่งลูก หลานอย่างนี้แล้ว พระนางอนุฬาเทวีพร้อมด้วยสตรี ๑,๐๐๐ คน ผนวชในสำนักของพระ นางสังฆมิตตาเถรี ไม่นานนักก็ดำรงอยู่ในความเป็นพระอรหันต์ ฝ่ายอริฏฐอำมาตย์ หลานของพระราชา พร้อมด้วยบริวาร ๕๐๐ คนก็บวชในสำนักของ พระเถระ ได้ดำรงอยู่ในความเป็นพระอรหันต์ในเวลาไม่นานเช่นเดียวกัน” เมื่อไปศรีลังกาครั้งแรกนั้น จำได้ว่าเห็นต้นโพธิ์มากมาย ที่โรงแรมก็มีต้นโพธิ์ใหญ่มาก ที่วงเวียนกลางถนนก็ปลูกต้นโพธิ์ และชาวศรีลังกาบูชาต้นโพธิ์ เพิ่งทราบจาก อรรถกถาว่า ต้นโพธิ์เป็นธงชัยแห่งพระสัทธรรมของพระผู้มีพระภาคอย่างนี้เอง และจำ ได้ว่ามีธรรมเนียมนำน้ำใส่ภาชนะมารดต้นโพธิ์ด้วย ไปคราวนี้จะได้เข้าใจธรรมเนียม การรดน้ำต้นโพธิ์ว่า มาจากการที่พระเจ้าอโศกทรงแต่งตั้งให้ตระกูลที่สมบูรณ์ด้วยชาติ รักษาต้นโพธิ์ โดยมอบหม้อทอง หม้อเงินไว้เพื่อรดน้ำต้นมหาโพธิ์ เพื่อจะได้เกิด ศรัทธาปสาทะ เข้าใจวัตถุประสงค์ว่า การรดน้ำนั้นเพื่อบำรุงรักษาต้นมหาโพธิ์อันสืบ ทอดมาจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระมหาบุรุษผู้มีใจเพชรประทับนั่งบำเพ็ญเพียรจน ตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธญาณ

แต่ที่สำคัญที่สุด ไม่ใช่เพียงสักการะธงชัยแห่งพระสัทธรรมเท่านั้น ต้องสักการะพระ สัทธรรมอย่างแท้จริง โดยการศึกษา พิจารณาจนเข้าใจ และประพฤติปฏิบัติตามจน เห็นผลด้วยตนเอง และถ่ายทอดให้คนรุ่นต่อไปได้เข้าถึงพระสัทธรรมอันเป็นมรดกสูง ค่าที่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมอบให้พุทธศาสนิกชน ตามที่พระ อริยสาวกได้กระทำเป็นแบบอย่างนำพระสัทธรรมถ่ายทอดมาจนถึงพวกเราในปัจจุบัน

ขอกราบนมัสการด้วยความนอบน้อมยิ่งในพระมหากรุณาคุณ พระปัญญาคุณ พระบริ สุทธิคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้นด้วยเศียรเกล้า