นิมิตและอนุพยัญชนะ [อรรถกถาอาทิตตปริยายสูตร]

[เล่มที่ 28] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรคเล่ม ๔ ภาค ๑ - หน้าที่ 361

อรรถกถาอาทิตตปริยายสูตรที่ ๘

บทว่า อนุพฺยญฺชโส นิมิตฺตคฺคาโห ความว่า ถือเอาโดยนิมิต โดยแยกถือเป็นส่วนๆ อย่างนี้ว่า มืองาม เท้างาม ดังนี้

บทว่า นิมิตฺตคฺคาโห ได้แก่ รวมถือเอา เช่น สตรี บุรุษ

บทว่า อนุพฺยญฺชคฺคาโห ได้แก่ แยกถือเอา เช่น มืองาม เท้างาม การยิ้ม การถือเอาโดยนิมิต ก็เช่นเดียวกับร่างจระเข้ ย่อมถือเอาทั้งหมดทีเดียว. การถือเอาโดยอนุพยัญชนะ แยกถือเอาส่วนนั้นๆ บรรดาส่วนทั้งหลาย มีมือและเท้าเป็นต้น