ผู้มีปัญญา ๓ จำพวก [อวกุชชิตสูตร]

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ 98-99 ๑๐. อวกุชชิตสูตร

ว่าด้วยผู้มีปัญญา ๓ จำพวก

[๔๖๙] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๓ นี้ มีอยู่ในโลก บุคคล ๓ คือใคร คือ บุคคลปัญญาดังหม้อคว่ำ บุคคลปัญญาดังหน้าตัก บุคคลปัญญามาก

บุคคลปัญญาดังหม้อคว่ำเป็นอย่างไร. บุคคลลางคนในโลกนี้ไปวัดเพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนืองๆ ภิกษุทั้งหลายแสดงธรรมอันงามในเบื้องต้น อันงามใน

ท่ามกลาง อันงามในที่สุด ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถทั้งพยัญชนะแจ่มแจ้งเต็มที่

แก่บุคคลนั้น เขานั่ง ณ ที่นั่งนั้นไม่ใส่ใจถึงเบื้องต้น ... ท่ามกลาง ... ที่สุดแห่ง (ธรรม)

กถานั้นเลย แม้ลุกไปจากที่นั่งนั้นแล้ว ก็ไม่ใส่ใจถึง... เปรียบเหมือนหม้อคว่ำ น้ำที

บุคคลราดลงไปบนหม้อนั้น ย่อมไหลไปไม่ขังอยู่ ฉันใด บุคคลลางคนในโลกนี้ ไปวัด

เพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนืองๆ ฯลฯ ก็ไม่ใส่ใจถึง... ฉันนั้น นี่ ภิกษุทั้งหลาย

เราเรียกว่า บุคคลปัญญาดังหม้อคว่ำ ก็บุคคลปัญญาดังหน้าตักเป็นอย่างไร. บุคคล

ลางคนในโลกนี้ ไปวัดเพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนืองๆ ภิกษุทั้งหลายแสดง

ธรรมอันงามในเบื้องต้น อันงามในท่ามกลาง อันงามในที่สุด ประกาศพรหมจรรย์พร้อม

ทั้งอรรถทั้งพยัญชนะแจ่มแจ้งเต็มที่แก่บุคคลนั้น เขานั่ง ณ ที่นั่งนั้น ใส่ใจทั้งเบื้องต้น ..

ทั้งท่ามกลาง ... ทั้งที่สุดแห่ง (ธรรม) กถานั้น ลุกจากที่นั่งนั้นแล้วไม่ใส่ใจ ... เปรียบ

เหมือนของเคี้ยวต่างๆ วางรายอยู่บนหน้าตักของคนเช่น งา ข้าวสาร แป้ง พุทรา คน

นั้นเผลอตัวลุกขึ้นจากที่นั่งนั้น (ของเคี้ยวนั้น) ก็ตกเกลื่อนไป ฉันใด บุคคลลางคนใน

โลกนี้ ไปวัดเพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนืองๆ ฯลฯ ลุกจากที่นั่งนั้น แล้วไม่ใส่

ใจ ... ฉันนั้นนี่ ภิกษุทั้งหลาย เราเรียกว่า บุคคลปัญญาดังหน้าตัก ก็แล บุคคลปัญญา

มากเป็นอย่างไร. บุคคลลางคนในโลกนี้ ไปวัดเพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนือง

ๆ ฯลฯ เขานั่ง ณ ที่นั่งนั้น ใส่ใจทั้งเบื้องต้น ... ทั้งท่ามกลาง ... ทั้งที่สุดแห่ง (ธรรม)

กถานั้น แม้ลุกไปจากที่นั่งนั้นแล้ว ก็ใส่ใจไว้ทั้งเบื้องต้น ... ทั้งท่ามกลาง ... ทั้งที่สุด

แห่ง (ธรรม) กถานั้น เปรียบเหมือนหม้อหงาย น้ำที่บุคคลเทลงไปในหม้อนั้น ย่อมขังอยู่

ไม่ไหลไป ฉันใด บุคคลลางคนในโลกนี้ ไปวัดเพื่อฟังธรรมในสำนักภิกษุทั้งหลายเนือง

ๆ ฯลฯ ทั้งที่สุดแห่ง (ธรรม) กถานั้น ฉันนั้น นี่ ภิกษุทั้งหลาย เราเรียกว่า บุคคลปัญญา

มาก นี้แล ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๓ มีอยู่ในโลก.