อธิบายทานมยปัญญา [วิภังค์]

[เล่มที่ 78] พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๒- หน้าที่ 652

อธิบายทานมยปัญญา

คำว่า ทาน อารพฺภ (แปลว่า ปรารภทาน) ได้แก่ อาศัยทาน อธิบายว่า มีเจตนาในทานเป็นปัจจัย.

คำว่า ทานาธิคจฺฉ (แปลว่า บุคคลผู้ให้ทาน) อธิบายว่า บุคคลผู้กำลังน้อมเข้าไปให้อยู่ซึ่งทาน ชื่อว่า ผู้ให้ทาน.

คำว่า ยา อุปฺปชฺชติ (แปลว่า ย่อมเกิดขึ้น) ได้แก่ ปัญญาใด อันสัมปยุตด้วยเจตนาในทาน ย่อมเกิดขึ้นอย่างนี้ ปัญญานี้ ชื่อว่า ทานมยปัญญา. ก็เมื่อบุคคลคิดว่า เราจักให้ทานดังนี้ ก็ให้ทานอยู่ ครั้นให้ทานแล้ว ก็พิจารณาอยู่ซึ่งทานนั้น.

ทานมยปัญญานั้น ย่อมเกิดขึ้นโดยอาการ ๓ อย่าง คือ

ปุพพเจตนา (เจตนาก่อนให้)

มุญจนเจตนา (เจตนาขณะให้)

อปรเจตนา (เจตนาหลังให้)