พระอานนท์เลิศกว่าพวกภิกษุสาวก

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 443

[๑๔๙] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย

พระอานนท์ เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้เป็นพหูสูต. พระอานนท์ เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้มีสติ. พระอานนท์ เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้มีคติ.

พระอานนท์ เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้มีความเพียร. พระอานนท์ เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้เป็นปัฏฐาก.

พึงทราบวินิจฉัยในคำว่า พหุสฺสุตานํ เป็นต้นดังนี้. แม้พระเถระรูปอื่นๆ ที่เป็นพหูสูต มีธิติทรงจำ และเป็นอุปัฏฐากก็มีอยู่ ส่วนท่านพระอานนท์นี้ เล่าเรียนพระพุทธวจนะ ก็ยึดยืนหยัดอยู่ในปริยัติดุจผู้รักษาเรือนคลัง ในศาสนาของพระทศพล เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวก ผู้เป็นพหูสูต. อนึ่ง สติที่เล่าเรียนพระพุทธวจนะแล้วทรงจำไว้ของพระเถระนี้เท่านั้น ก็มีกำลังกว่าพระเถระรูปอื่นๆ เพราะเหตุนั้น ท่านจ่งชื่อว่าเป็นยอดของเหล่าภิกษุ สาวกผู้มีสติทรงจำ. อนึ่ง ท่านพระอานนท์นี้นี่แล ยืนหยัดยึดอยู่บทเดียวก็ถือเนื้อความได้ถึงหกหมื่นบท จำได้ทุกบทโดยทำนองที่พระศาสดาตรัสไว้นั่นแล เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวกผู้มีคติ. อนึ่ง ความเพียรเล่าเรียน ความเพียรท่องบ่นความเพียรทรงจำ และความเพียรอุปัฏฐากพระศาสดา ของท่านพระ-อานนท์รูปนั้นเท่านั้น ที่ภิกษุอื่นๆ เทียบไม่ได้ เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวกผู้มีธิติ. อนึ่ง ท่านพระอานนท์รูปนี้เมื่ออุปัฏฐากพระตถาคต ก็ไม่อุปัฏฐากด้วยอาการอุปัฏฐากของเหล่าภิกษุผู้อุปัฏฐากรูปอื่นๆ ด้วยว่าเหล่าภิกษุผู้อุปัฏฐากรูปอื่นๆ เมื่ออุปัฏฐากพระตถาคต อุปัฏฐากอยู่ไม่ได้นาน ทั้งอุปัฏฐากยึดพระ-หฤทัยของพระพุทธะทั้งหลายไว้ไม่ได้. ส่วนพระเถระ นับแต่วันที่ได้ตำแหน่งพระอุปัฏฐาก ก็เป็นผู้ปรารภความเพียร อุปัฏฐากยึดพระ-หฤทัยของพระตถาคตไว้ได้ เพราะเหตุนี้ ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของเหล่าภิกษุสาวกผู้อุปัฏฐาก.