เหตุแห่งการละคลายความโกรธ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจากการสนทนาธรรม
วันเสาร์ที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓ ณ อาคารมูลนิธิ
โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และ คณะวิทยากร
ถอดเทป โดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

ท่านผู้ฟัง ความโกรธ เป็น ธรรมะและ ปัญญา เท่านั้น จึงจะละ (ความโกรธ) ได้ ขอความกรุณาท่านอาจารย์ขยายความตรงนี้.

ท่านอาจารย์ เวลานี้ กำลังโกรธหรือเปล่า

ท่านผู้ฟัง ขณะนี้ ยังไม่โกรธ.เพราะ ความโกรธ ก็เป็นสภาพธรรมที่เกิดบ่อยในชีวิตประจำวัน แล้วไม่ชอบจึงขอสนทนา เพื่อที่ว่า เมื่อความโกรธเกิดขึ้น จะได้รู้จักความโกรธ

ท่านอาจารย์ ไม่หมด ใช่ไหม โลภะ โทสะ โมหะ ฟังพระธรรมแล้ว เข้าใจด้วย ว่า เป็นธรรมะเข้าใจ ว่า โลภะ โทสะ โมหะ เป็น อกุศลธรรม ทุกคนบอกได้ ว่า อกุศลธรรมไม่ดี ควรละแล้วผลเป็นอย่างไร จากการที่ได้ฟังพระธรรม และเข้าใจด้วย ว่า เป็นธรรมะฝ่ายไม่ดีแต่ ก็ยังละไม่ได้

เพราะฉะนั้น ก็แสดงให้เห็น "ความเป็นอนัตตา" ของสภาพธรรมเพราะเหตุว่ายังไม่เข้าใจว่า "ธรรมะเป็นอนัตตา" จริงๆ ไม่มีทางที่จะละ โลภะ โทสะ โมหะ และ อกุศลธรรมใดๆ ได้เลยตราบใดที่ยัง "เป็นเรา เป็นตัวตน หรือ เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด" แสดงให้เห็นว่า สภาพธรรมเป็นสิ่งที่มีจริง เป็นแต่ละอย่าง แต่ละลักษณะซึ่งถ้ายังคงเข้าใจว่า "เป็นเรา เป็นตัวตน หรือ เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด"อะไรจะไปละความไม่รู้ ที่ทำให้ติดข้องได้ และเพราะความติดข้อง ทำให้เกิดความไม่พอใจ เมื่อไม่ได้สิ่งที่ต้องการนี่ก็เป็น "ธรรมดา" เป็นเหตุ เป็นผล ที่แสดงให้เห็นว่าถ้าไม่ได้ฟังพระธรรม ก็ไม่มีทางที่จะละอกุศลใดๆ ทั้งสิ้น.

"ปัญญา" คือ ความเห็นที่ถูกต้อง สามารถทำให้อกุศลธรรมที่เคยมี ค่อยๆ ลดน้อยลงไปได้ บางคนเพียงแต่ถามว่า "ทำยังไง...ถึงจะไม่โกรธ"แล้ว "ปัญญา" มีหรือเปล่า ถ้าไม่มีปัญญา ก็ไม่มีทางเลย

จากการฟังพระธรรม พฤติกรรม การกระทำทางกาย ทางวาจาส่องให้เห็นถึงความเข้าใจพระธรรมที่ได้ฟัง มากน้อยแค่ไหน ถ้าฟังพระธรรมแล้ว จะไม่โกรธเลย เป็นไปไม่ได้เพราะเหตุว่า ยังไม่ใช่พระอนาคามีบุคคล ควรพิจารณาว่า ผูกโกรธหรือเปล่า โกรธน้อยลงหรือเปล่า เห็นโทษของความโกรธเพิ่มขึ้นหรือเปล่า ว่าไม่จำเป็นต้องโกรธใครเลยทั้งสิ้นเพราะใครที่ทำไม่ดี เขาก็ต้องได้รับผลนั้น แล้วทำไมเราถึงจะต้องไปโกรธ เพิ่มอกุศลธรรมไปทำไม.?ทุกๆ วัน ก็มีอกุศลธรรมมาก แล้วก็ยังเพิ่มใปอีกๆ ทุกวัน

เพราะฉะนั้น ประโยชน์ของการฟังพระธรรม คือ "ความเข้าใจพระธรรม" และ เริ่มเห็นถูกต้อง ว่า ในชีวิตประจำวันนี้ ที่เคยเป็นอกุศล ก็เป็นอกุศลน้อยลงเพราะว่า สามารถที่จะ "ระลึกถึงพระธรรม" ได้ ขณะใดขณะนั้น ก็ "เห็นโทษของความโกรธ" ขณะใดที่ "หลงลืมสติ" ไม่เห็นโทษของความโกรธขณะนั้น ก็เป็นโอกาสของอกุศลธรรม ที่จะเกิดต่อไป.

ด้วยเหตุนี้ การฟังพระธรรมเพื่อ "เข้าใจ" ฟังพระธรรม เพื่อให้รู้จักธรรมะตามความเป็นจริง ว่า อกุศลธรรม เป็น อกุศลธรรม ถ้ามีความเข้าใจที่มั่นคง อย่างนี้ แล้วเห็นโทษของอกุศลธรรม ก็เป็นเหตุที่ทำให้ค่อยๆ ละคลายอกุศลธรรม.

ขออนุโมทนา