เมื่อมีหิริ ความละอาย ความรังเกียจ ทำให้มีความเพียรที่จะขัดเกลา

ข้อความบางตอนจาการสนทนาธรรมโดยท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์..

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น เมื่อสติเกิดเท่านั้น จึงมีการระลึกที่ ลักษณะ ของสภาพธรรม เพียงอย่างเดียว โดยสติเอง ไม่ใช่โดยมีใครไปเจาะจงให้สติระลึกที่นั่น ถ้ายังมีการคิดว่าเพราะเราเจาะจง ก็ยังเป็นอัตตา ยังเป็นตัวเรา ยังเป็นตัวตนอยู่ ยังไม่สามารถที่จะดับคว่ามยึดถือสภาพธรรม ว่าเป็นตัวตนได้ เรื่องของตัวตน ก็เป็นเรื่องที่ลึกและละเอียด แต่ให้ทราบว่า เป็นเรื่องที่จะต้องดับก่อน บางคนกลัวโลภะเหลือเกิน กลัวจริงๆ ทำอย่างนั้น ก็จะเป็นโลภะ จะเปิดพัดลมก็เป็นโลภะ จะฟังเพลงก็เป็นโลภะ มีมิจฉาทิฏฐิ หรือ ความเห็นผิด ที่ยึดถือสภาพธรรม ว่าเป็นตัวตนอยู่หรือเปล่า ถ้ามี ต้องดับความเห็นผิดที่ยึดถือสภาพธรรม ว่าเป็นตัวตนเสียก่อน เพราะว่า โลภะ มีปัจจัยก็เกิด แต่ในขณะเดียวกัน การฟังเรื่องของโลภะมากๆ ก็จะเป็นปัจจัยที่จะเห็นโทษของโลภะ แล้วโลภะก็จะค่อยๆ น้อยลง แต่ที่ใช้คำว่าน้อยลง อย่าลืมว่า อย่าคิดว่า มากมายทันที เป็นไปอย่าง ค่อยๆ เป็น ค่อยๆ ไป ละเอียดจริงๆ แล้วถ้าไม่ถึงขั้นดับเป็นสมุทเฉท ยังหวนกลับมาอีกได้ เพราะมีการสะสมไว้มาก

คุณธงชัย ไม่ใช่ตัวตน บางคนเขาก็กล่าวว่าขณะที่สติเกิด เหมือนกับว่าไม่ใช่เรา แล้วเขาก็ไม่เดือดร้อน เขาทำผิดไปแล้ว เขาก็ไม่เดือดร้อน เพราะสติระลึกรู้ในขณะนั้น ว่าไม่ใช่ เขา หรือไม่ใช่ เรา บางครั้งรู้สึกเหมือนกับว่าไม่รับผิดชอบ ในเรื่องนี้อาจารย์มีความเห็นอย่างไร ครับ คือ ผมก้บอกเขาว่า ใขณะนั้นไม่ใช่ เขา ถ้าสติเกิดในขณะนั้น ก็ไม่ใช่ เขา จะแก้อย่างไร

ท่านอาจารย์ แลัวเป็นอะไร เมื่อไม่ใช่เขาแล้วเป็นอะไร สภาพธรรมมีจริงๆ เกิดขึ้น ถ้ารู้ว่าเป็น นามธรรม หรือ รูปธรรม แล้วไม่เดิอดร้อนในขณะนั้นได้ ถ้าทำอีก ก็มีการสะสมมา ก้จะต้องระลึกรู้ในลักษณะของสภาพธรรมนั้น จนกว่าสามารถที่จะไม่ทำอีก กิเลสที่มีมากใครบังคับไม่ได้ ไม่มีชื่อด้วย เมื่อมีเหตุปัจจัยที่จะมี การกระทำทางกาย วาจาอย่างไร ถ้าเป็นไปด้วยกำลังของกิลสนั้นๆ ที่ยังไม่ได้ดับ เพราะฉะนั้นเมื่อยังไม่ได้ดับ ก็จะต้องมีปัจจัยทีจะต้องเกิดอีก แต่เมื่่อมี หิริ ความละอาย ความรังเกียจ ความเห็นว่าเป็นสี่งที่น่ารังเกียจ เกิดขึ้นบ้าง ก็จะทำให้มีความเพียร ที่จะขัดเกลา

ข้อสำคัญที่สุดคือ ประการแรก ต้องเห็นว่า น่ารังเกียจ เท่านั้นยังไม่พอ ยังต้องมีความเพียรที่จะ ขัดเกลา มีความตั้งใจจริงๆ ที่จะเป็นกุศล ที่จะ ขัดเกลา ไม่ใช่ว่าเมื่อ ไม่ใช่เรา ก็ไม่เป็นไร