พูดตามความคิดจะผิดศีลไหมครับ ถ้าจำผิดไป
ผมเคยพูดกับคนอื่นว่า ขายก๋วยเตี๋ยวตั้งแต่เด็ก (ขายมา 10 กว่าปี) กินก๋วยเตี๋ยวทุกวัน พอนึกย้อนกลับไป ก็คิดได้ว่า กินไม่ทุกวัน แต่ก็เกือบทุกวันคือ กินเป็นอาหารหลักแทนข้าวครับ จะเป็นการโกหกไหมครับ เพราะตอนพูดนั้น กำลังคิดว่ากินทุกวัน เป็นสัญญาวิปลาสหรือเปล่าครับ เรื่องอื่นๆ ก็เช่นกันที่บางครั้งจำได้บ้างไม่ได้บ้าง ลางเลือน เช่นเรื่องตอนเด็กๆ เรื่องที่เกิดนานมาแล้ว พูดออกไปแล้ว มาทบทวนอีกที ถึงรู้ว่าจำคลาดเคลื่อนไป แต่ได้พูดไปแล้วเพราะคิดว่าเป็นอย่างนั้นจริงๆ จะกลับไปบอกความจริง คู่สนทนาเขาก็หายไปแล้วครับ จะเป็นการผิดศีลไหมครับ
ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย
บาปหรือไม่บาป ผิดศีลหรือไม่ผิดศีลขึ้นอยู่กับเจตนา ที่สำคัญต้องเป็นขณะจิตนั้น ไม่ใช่เป็นขณะจิตอื่นที่ล่วงไปแล้ว ผ่านไปแล้ว การพิจารณาจึงต้องขณะจิตนั้นครับ ขณะที่กล่าวพูดขณะนั้น มีเจตนาที่จะโกหกหรือไม่ เราสำคัญว่า กินทุกวันจริงในขณะนั้นคือ ขณะที่จะพูด จึงพูดไป ขณะนั้นไมได้มีเจตนาที่จะโกหกคนอื่น เพราะเราสำคัญว่าเป็นอย่างนั้นจริงๆ บาปไม่บาปสำคัญที่เจตนาเป็นสำคัญคือ รู้ว่าเรื่องนั้นไม่จริง แล้วยังแกล้งกล่าวเรื่องนั้น กรณีนี้เจตนาโกหก แต่กรณีนี้ไม่ได้รู้ว่า เรื่องนั้นไม่จริง ในขณะจิตนั้น แล้วก็พูดไป เพราะสำคัญว่าเป็นอย่างนั้น ไม่ได้เจตนาจะโกหกใครครับ เช่น มีใครถามว่า พรุ่งนี้วันอะไร ความจริงคือวันเสาร์ แต่ขณะจิตนั้นคิดว่า เป็นวันอาทิตย์เพราะคิดสำคัญเองในขณะนั้นว่า วันอาทิตย์จริงๆ จึงตอบว่าวันอาทิตย์ แม้ความจริงจะไม่ใช่ แต่ไม่ได้มีเจตนาจะกล่าวโกหกอะไรในขณะนั้น เพราะการโกหกคือ การรู้ว่าไม่จริงแล้วยังกล่าวครับ แต่จิตขณะนั้น สำคัญว่าจริงว่า เป็นวันอาทิตย์จริงๆ ในทางตรงกันข้าม หากบุคคลนั้นรู้ว่า พรุ่งนี้วันเสาร์แต่แกล้งกล่าวว่าเป็นวันอาทิตย์ รู้อยู่ว่าไม่จริงก็ยังแกล้งกล่าว เป็นมุสาวาทครับ
เพราะฉะนั้นเป็นมุสาวาทหรือไม่ สำคัญที่เจตนาในขณะนั้น ที่สำคัญต้องพิจารณากับจิตขณะนั้น ไม่ใช่ในสิ่งที่ล่วงไปแล้วครับ ส่วนที่ถามว่าเป็นสัญญาวิปลาสหรือไม่นั้น สัญญาวิปลาสคือ การจำที่ผิด ดังนั้น ขณะใดที่เป็นอกุศลจิต ขณะนั้นสัญญาวิปลาสแล้ว ไม่ต้องรอให้ถึงกับพูดไม่จริงครับ อกุศลทุกประเภท เป็นสัญญาวิปลาสแล้วครับ
ขออนุโมทนา
อุทิศกุศลให้สรรพสัตว์
ไม่มีเจตนา ดังที่ท่านวิทยากรตอบ ไม่เป็นกรรมที่ล่วงอกุศลกรรมบถ แต่เป็นกรรมนำปฏิสนธิได้ไหมครับท่าน ผมก็เคยกล่าวผิดท่ามกลางคนมาก คิดเสียใจอยู่ทุกวัน ขณะนั้นเจตนาอนุมาต่อคนชราที่นิคมเขาบ่อแก้วว่าเป็นผู้มีอายุยืนให้มีกำลังใจ ผมมาแสดงความนอบน้อม ต่อผู้เจริญด้วยอายุ เสียใจอยู่ๆ แต่มีผู้ปลอบว่า การกล่าวอ้างบุคคล สถานที่ ไม่ใช่ประเด็นสำคัญ ผู้ฟังอาจไม่จดจำไว้เลย
เรียนความเห็นที่ 6 บาปไม่บาปสำคัญที่เจตนาอีกเช่นกัน หากเป็นกรรมที่ไม่ครบกรรมบถ แต่ก็ต้องมีเจตนาที่เป็นไปในทางทุจริต เช่น มีเจตนาฆ่าแต่สัตว์นั้นไม่ตาย ไม่ครบกรรมบถให้เกิดในนรก แต่กรรมนั้นสามารถให้ผลเมื่อบุคคลนั้นเกิดแล้ว ทำให้มีโรคมากได้ครับ สังเกตนะครับว่า มีเจตนาฆ่าอยู่แต่กรรมนั้นไม่สำเร็จ โดยนัยเดียวกัน ศีลข้อ 4 ก็ต้องมีเจตนาโกหกเช่นกันครับ เพราะฉะนั้น จะบาปหรือไม่บาป จะครบกรรมบถหรือไม่ครบกรรมบถ ก็สำคัญที่เจตนาเช่นกันครับ
