ลักษณะของ นามธรรม และ รูปธรรม

ข้อความบางตอนจาการสนทนาธรรมโดยท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

ถ้าระลึก ลักษณะของ นามธรรม ก็รู้ว่าขณะที่กำลังเห็นนี้เป็น อาการรู้ไม่ใช่สี่งที่เป็นสีสรรที่กำลังปรากฏ ซึงลักษณะของ อาการรู้ สภาพรู้ ธาตุรู้ ไม่มีรูปร่างสันฐานใดๆ ทั้งสี้น เพราะฉะนั้นก็จะต้อง น้อมไปที่จะเข้าใจจริงๆ ว่า อาการรู้นี้มี แต่ใม่ใช่สี่งที่กำลังปรากฏเป็นสีสรร เพราะฉะนั้น ขณะนั้น เรี่มรู้ว่า น้อมไปที่จะรู้ว่า ธาตรู้ ลักษณะรู้ คือ ขณะที่กำลังเห็นสี่งที่กำลังปรากฏทางตาในขณะนี้เอง นี่คือการระลึกรู้ลักษณะของนามธรรมทางตา

ถ้าจะระลึกรู้ ลักษณะของ รูปธรรม ทางตาก็รู้ว่าในขณะนี้นะคะ ที่เคยเข้าใจว่าเป็นญาติพี่น้อง เพื่อนฝูงมิตรสหาย สี่งหนึ่งสี่งใด แท้ที่จริงแล้วขณะนั้นคิด ถ้าหยุดคิด มีแต่เพียงสี่งที่ปรากฏทางตาจริงๆ ไม่เป็นสี่งหนึ่งสี่งใดเลยเป็นแต่เพียงสภาพธรรมที่ปรากฏได้ทางตาเท่านั้น แล้วก็ถ้าสติปัฏฐาน ระลึกชำนาญขึ้น ก็จะรู้ว่า ความคิด สลับกับ ปรมัตถธรรม ที่ปรากฏมากมายเหลือเกิน