ให้อาหารของอะไร

[เล่มที่ 38] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต เล่ม ๓๘ หน้าที่ ๑๙๗

พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า

“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราย่อมกล่าวอวิชชาว่ามีอาหาร (ปัจจัย) มิได้กล่าวว่าไม่มีอาหาร ก็อะไรเป็นอาหารของอวิชชา ควรจะกล่าวว่า นิวรณ์ ๕ (ความติดข้องยินดีพอใจในกาม, ความพยาบาท ความท้อแท้ท้อถอยง่วงเหงา ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ ความลังเลสงสัยในสภาพธรรม) ”

(จาก ... พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต อวิชชาสูตร)

[เล่มที่ 15] พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค เล่ม ๓ ภาค ๑ - หน้าที่ ๒๒๑

บทว่า ปญฺาย ทุพฺพลีกรเณ ความว่า นิวรณ์ทั้งหลาย เมื่อบังเกิดขึ้น ย่อมไม่ให้เพื่อจะให้ปัญญาที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้นได้ ทั้งไม่ยอมให้ปัญญาที่เกิดขึ้นแล้วเจริญได้ฉะนั้น นิวรณ์เหล่านี้ ท่านจึงเรียกว่า เป็นเครื่องทำปัญญาให้ทรามกำลัง

(จาก ... สุมังคลวิลาสินี อรรถกถา ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค สัมปสาทนียสูตร)

พระธรรมที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดง เป็นเครื่องอุปการะเกื้อกูลสำหรับผู้ที่ได้ฟังได้ศึกษา และสะสมปัญญา ความเข้าใจถูก เห็นถูกไปตามลำดับอย่างแท้จริง เตือนให้เป็นผู้ไม่ประมาทในการดำเนินชีวิต, เป็นความจริงที่ว่า ในชีวิตประจำวันของผู้ที่ยังมีกิเลสอยู่นั้น มักจะตกไปจากกุศล กล่าวคือ พลาดให้กับอกุศลเสียเป็นส่วนใหญ่มีกุศลจิตเกิดขึ้นบ้างเป็นบางครั้งบางคราวเท่านั้น และ กุศลจิตที่เกิดขึ้นแทรกสลับกับอกุศลจิตนั้น ก็เป็นกุศลจิตที่ไม่ประกอบด้วยปัญญาอีกด้วย

เมื่อเป็นเช่นนี้ ชีวิตที่ดำเนินไปในแต่ละวัน จึงเป็นการให้อาหาร (คือให้ปัจจัย,ให้เหตุ) ของอวิชชา ความไม่รู้ ค่อนข้างมาก เพราะเหตุว่า ในขณะที่อกุศลจิตเกิดขึ้นนั้น มีอวิชชาคือโมหะเกิดร่วมด้วยทุกครั้ง ทำให้มีการสะสมอวิชชาเพิ่มมากขึ้น ซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงแสดงว่าอกุศลทุกประเภทเป็นนิวรณ์ คือ เป็นเครื่องกางกั้นจิตไม่ให้บรรลุซึ่งความดี เนื่องจากกว่าในขณะที่จิตเป็นอกุศลนั้น กุศลจิตจะเกิดขึ้นไม่ได้เลยนิวรณ์ จึงเป็นอาหาร (คือเป็นปัจจัย) ของอวิชชา ดังข้อความจากพระไตรปิฎก แต่สำหรับบุคคลผู้ที่สะสมเหตุที่ดีมา เป็นผู้ที่ได้สะสมบุญมาตั้งแต่ชาติปางก่อนเห็นประโยชน์ของการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม อบรมเจริญปัญญาในชีวิตประจำวันก็มีศรัทธาที่จะคบกับสัปบุรุษ ผู้มีปัญญา เพื่อที่จะได้ฟังสัจจธรรม (ความจริง) จากบุคคลที่ตนคบหา โดยเป็นการคบหากับพระธรรม เมื่อเป็นอย่างนี้ ก็เป็นการให้อาหารของปัญญา เพราะจะเป็นไปเพื่อความเจริญขึ้นของปัญญา จากที่ไม่เคยรู้มาก่อนก็จะค่อยๆ รู้ขึ้น เข้าใจขึ้น จนกระทั่งสามารถทำให้หลุดพ้นจากกิเลสโดยประการทั้งปวงได้ในที่สุด

เพราะฉะนั้นจึงแสดงให้เห็นว่า ถึงแม้อกุศลจิตจะเกิดมาก แต่ก็ไม่เป็นเครื่องกั้นในการอบรมเจริญปัญญา สิ่งสำคัญ คือ การฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมแล้วน้อมที่จะประพฤติตามพระธรรมเพื่อขัดเกลากิเลสของตนเอง เพราะปัญญาเท่านั้นที่จะดับกิเลสดับอกุศลดับอวิชชาได้อย่างเด็ดขาด ซึ่งจะต้องอาศัยกาลเวลาอันยาวนานในการอบรมเจริญปัญญา สะสมไปทีละเล็กทีละน้อย โดยไม่ขาดการให้อาหารของปัญญา คือ การฟังพระธรรม คบหากับพระธรรม นั่นเอง.

ขอขอบพระคุณ และขออนุโมทนา อ.คำปั่น ที่อนุเคราะห์กระทู้เรื่อง ให้อาหาร ซึ่งเป็นประโยชน์มากค่ะ อวิชชาเกิดมากในชีวิตประจำวัน แม้ยังไม่ล่วงกรรมบถ ก็ยังไม่เป็นคนดี กุศลทุกประการเป็นคนดี แต่การเป็นคนดีที่ดีที่สุดก็คือ การได้เข้าใจพระธรรม .ให้อาหารแก่ปัญญา ด้วยการคบหาสัปบุรุษ ผู้มีปัญญา ความเห็นถูก ฟังพระธรรมจากท่าน ค่อยๆ สะสมความเข้าใจถูก ความเห็นถูก ...

... ขออนุโมทนาค่ะ