กล่าวว่าพระธรรมยาก เป็นการสรรเสริญคุณพระพุทธเจ้า

(ณ วัดนาคมินิตร จ.เชียงใหม่)

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น

ถอดเสียงจาก ชุดปกิณณกธรรม แผ่นที่ ๖ ครั้งที่ ๓๑๒ สนทนาธรรมที่โรงพยาบาลพระมงกุฏเกล้า พ.ศ. ๒๕๔๔ โดย ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

ทำไมการกล่าวว่าพระธรรมยาก

จึงเป็นการสรรเสริญคุณของพระพุทธเจ้า

ท่านผู้ถาม พวกเรามักจะพูดว่าพระธรรมยากมาก และท่านอาจารย์สุจินต์ ท่านก็รับรองว่า นั่นเป็นการสรรเสริญคุณของพระพุทธเจ้ากระผมขอกราบเรียนถามท่านอาจารย์ว่า "ทำไมการกล่าวว่าพระธรรมยาก จึงเป็นการสรรเสริญคุณขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า" ครับ

ท่านอาจารย์ ถ้าพระธรรมง่าย ก็คงไม่ต้องอาศัยพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าใครๆ ก็ย่อมสามารถที่จะเข้าใจสภาพธรรมได้เอง แต่สภาพธรรมแม้ที่กำลังมีในขณะนี้ ก็ไม่มีใครสามารถที่จะรู้ได้ว่าเป็นธรรม เพราะเหตุว่าเป็นเรา ไม่ว่าจะเห็น จะได้ยิน จะได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึก ตั้งแต่เกิดจนตาย ก็เป็นเราทั้งนั้น มองหาธรรมไม่เจอ ว่าธรรมอยู่ที่ไหน

ต่อเมื่อใดที่ได้ฟังแล้ว ก็ไม่ต้องหาธรรมเลย เพราะว่าไม่มีวันพ้นจากธรรม แต่ไม่รู้ว่าเป็นธรรม เพราะฉะนั้น การที่จะรู้ว่าเป็นธรรม ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะเหตุว่า ถ้าเป็นธรรม ก็ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ใคร ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดอีกต่อไปแต่ต้องเป็นสภาพธรรมที่มีจริง มีลักษณะเฉพาะธรรมนั้นๆ ซึ่งไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร แล้วก็สิ่งใดก็ตาม ที่ปรากฏ ถ้าคิดให้ลึกๆ ให้ถูกต้อง ก็ต้องเข้าใจถูกได้ว่า สิ่งที่ปรากฏ ต้องเกิดขึ้น ถ้าไม่เกิดขึ้น จะไม่มีอะไรปรากฏเลย

ทุกขณะตั้งแต่เกิดจนตาย เราก็ใช้คำว่า "เกิด" อยู่แล้วใช่ไหม ตั้งแต่เกิด หมายความว่าต้องมีการเกิด แต่เกิดด้วยความไม่รู้ ว่าเกิดคืออะไรเกิด เมื่อไม่รู้ ก็ยึดถือสภาพธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยทั้งหมดว่าเป็นเรา พอเกิดมาก็เห็น แต่ถ้าคนตาบอดก็ไม่เห็น เพราะฉะนั้น ก็จะเห็นได้ว่าถ้าพิจารณาไตร่ตรองจริงๆ ก็สามารถที่จะเข้าใจความจริงของธรรม

แต่ก็ไม่มีใครไตร่ตรองในลักษณะนี้ จนกว่าจะได้ฟังพระธรรม เพราะฉะนั้น กว่าจะได้เข้าใจถูกต้องตามความเป็นจริงของสภาพธรรมที่มีการเกิดขึ้น มีการปรากฏ แล้วก็ดับไป ก็ต้องเป็นการฟังด้วยการพิจารณาจริงๆ จึงจะสามารถรู้ในพระคุณที่ได้ทรงประจักษ์ความจริงของสภาพธรรม ถึงความเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมโดยละเอียด โดยนัยประการต่างๆ ๔๕ พรรษา เพราะว่าไม่ใช่เป็นสิ่งที่ใครเพียงฟังเดี๋ยวนี้ อย่างที่ได้ฟัง แล้วก็จะรู้แจ้งอริยสัจธรรมได้ ฟังแล้วก็ต้องฟังอีก แล้วก็ต้องมีการพิจารณาไตร่ตรอง จนกระทั่งสามารถที่จะประจักษ์แจ้งลักษณะจริงๆ ของสภาพธรรมได้

เพราะฉะนั้น ก็เป็น เรื่อง ยากแน่นอน ไม่ใช่เรื่องที่เพียงฟังวันนี้ แล้วทุกคนก็จะเห็นว่าเป็นธรรมทั้งหมด ไม่ใช่เราอีกต่อไป