อภิธรรมในชีวิต [27] โลภมูลจิต โทสมูลจิต โมหมูลจิต

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

"อกุศลจิต" ๓ ประเภท คือ

๑. โลภมูลจิต คือ จิต ซึ่งมี โลภเจตสิก เป็น มูลเหตุ

๒. โทสมูลจิต คือ จิต ที่มี โทสเจตสิก เป็น มูลเหตุ

๓. โมหมูลจิต คือ จิต ซึ่งมี โมหเจตสิก เป็น มูลเหตุ

โมหเจตสิก (คือ ความไม่รู้) เกิดกับ อกุศลจิต ทุกดวง

โลภมูลจิต มี ๒ เหตุ-เกิดร่วมด้วย คือ โมหเหตุ และ โลภเหตุ แต่ที่เรียกว่า "โลภมูลจิต" นั้นเพราะเหตุว่า ไม่ได้มีแต่ โมหเหตุ ที่เกิดกับอกุศลจิตทุกดวงเท่านั้น แต่ (โลภมูลจิต) ยังมี โลภเหตุ เกิดร่วมด้วย ฉะนั้น จึงเรียก "โลภมูลจิต" ตาม โลภเจตสิก ซึ่งเป็น "เหตุ"

โทสมูลจิต ก็มี ๒ เหตุ-เกิดร่วมด้วย คือ โมหเหตุ และ โทสเหตุ เรียกว่า "โทสมูลจิต" ตาม โทสเจตสิก ซึ่งเป็น "เหตุ"

อกุศลจิต ๓ ประเภทนี้ มีหลายดวง เพราะมี จิต ต่างกันมากมาย หลายประเภท

โลภมูลจิต จำแนกเป็น ๘ ดวงเมื่อรู้ลักษณะของโลภมูลจิตประเภทต่างๆ มากขึ้น และ ขณะที่โลภมูลจิต เกิดขึ้น ก็จะสังเกตเห็น ว่าโลภมูลจิต มี "ลักษณะ" ต่างๆ กัน ฯ โลภเจตสิก มี "ลักษณะ-ยึดมั่น" หรือ "ติดข้อง" ในวิสุทธิมรรค ขันธนิทเทสมีข้อความว่า โลภะ มีอัน "ยึด-ซึ่ง-อารมณ์" เป็นลักษณะ ดุจ "ลิงติดตัง" มี "ความข้องเฉพาะ" เป็น รส ดุจชิ้นเนื้อ อันเขาทิ้งไปที่กระเบื้องร้อนมีอัน "ไม่สละ" เป็น เครื่องปรากฏ ดุจน้ำย้อม เจือน้ำมันสำหรับหยอดมีอันเห็น "ความแช่มชื่น-ในสังโยชนิยธรรม" เป็น ปทัฏฐาน พึงเห็น ว่า เมื่อโลภะ เจริญอยู่ โดยความเป็นแม่น้ำ คือ "ตัวตัณหา" ย่อมพาไปสู่ "อบาย" ถ่ายเดียว ดุจแม่น้ำ มีกระแสเชี่ยว พัดพาไปสู่มหาสมุทรฉะนั้น ฯ

โลภมูลจิต ๘

หนังสือ "พระอภิธรรมในชีวิตประจำวัน" [Abhidhamma in Daily Life] โดย นีน่า วันกอร์คอม แปลโดย อ. ดวงเดือน บารมีธรรม จัดพิมพ์ครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๕๓ โดย มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา

เปิดอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ...

พระอภิธรรมในชีวิตประจำวัน