อภิธรรมในชีวิต [34] ทำร้ายตนเอง เพราะความโกรธ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขณะที่เราโกรธใครนั้น เรากำลังทำร้ายตนเอง เพราะ "ความโกรธ"
พระผู้มีพระภาคฯ ทรงแสดง "โทษของความโกรธ" ใน อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต โกธนาสูตร ว่า "ดูกร ภิกษุทั้งหลายคนผู้เป็นข้าศึกกัน ในโลกนี้ ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ ว่า ขอบุคคลผู้นี้ มีผิวพรรณทราม เถิดหนาข้อนั้น เพราะเหตุไร เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมไม่ยินดีให้คนผู้เป็นข้าศึกกัน มีผิวพรรณงาม ฯลฯ
ดูกร ภิกษุทั้งหลายคนผู้โกรธ ถูกความโกรธครอบงำ ย่ำยีแล้วย่อม ประพฤติทุจริต ด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจครั้นตายไป ย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ฯ"
เราปรารถนาที่จะอยู่ในโลกที่สมัครสมานกลมเกลียวกันระหว่างชาติต่างๆ และ เป็นทุกข์ เมื่อเดือดร้อน เมื่อมีการประทุษร้าย เบียดเบียนกัน เราควรพิจารณา ว่า อะไรเป็น "สาเหตุที่แท้จริง" ของความขัดแย้งสาเหตุที่แท้จริง คือ "กิเลส ที่สะสมอยู่ในจิต ของแต่ละคน"
ขณะที่โกรธ เราคิดว่าคนอื่น และ สิ่งที่ไม่น่ายินดีพอใจนั้น ทำให้เราโกรธ แต่ "โทสะที่ได้สะสมไว้" เป็น สาเหตุที่แท้จริง ที่ทำให้ความโกรธเกิดขึ้น ครั้งแล้ว ครั้งเล่า
ความเข้าใจ "ลักษณะของโทสะ" และ การระลึก-รู้-ลักษณะของโทสะ ขณะที่โทสะ เกิดขึ้นเป็นเหตุที่ทำให้ โทสะ ลดน้อยลง "โทสะ" มีหลายขั้น อาจจะเป็น ความขุ่นใจเล็กน้อย หรือ รุนแรงขึ้นจนถึงกับโกรธเคือง
เรารู้จัก "โทสะขั้นหยาบ" แต่ เรารู้จัก "โทสะขั้นเบาบาง" บ้างไหม การศึกษา "พระอภิธรรม" ทำให้ รู้-ลักษณะของโทสะ มากขึ้นโทสะ เป็น อกุศลเจตสิก ซึ่งเกิดร่วมกับ อกุศลจิตจิต ที่มี โทสะ เป็นมูล ภาษาบาลี เรียกว่า "โทสมูลจิต"
โลภะ เกิดขึ้น ขณะใด จิต พอใจ ในอารมณ์ขณะนั้น แต่ โทสะ เกิดขึ้น ขณะใด จิต ไม่พอใจ ในอารมณ์ขณะนั้น
ขณะที่โกรธใครๆ และ กล่าวคำที่ไม่น่าฟังกับใคร นั้น เรารู้ว่า เป็นโทสะ แต่ขณะที่ "กลัว" ก็เป็น โทสะ เหมือนกัน เพราะว่า ไม่ชอบในอารมณ์ที่เรากลัว เรากลัวหลายอย่างในชีวิต กลัวอนาคต กลัวเจ็บป่วย กลัวอุปัทวเหตุ และ กลัวตายเราแสวงหาหนทาง ที่จะทำให้หายกลัว แต่ "ทางเดียว" ก็คือ อบรมเจริญปัญญาที่ดับโทสะได้หมดสิ้น
หนังสือ "พระอภิธรรมในชีวิตประจำวัน" [Abhidhamma in Daily Life] โดย นีน่า วันกอร์คอม แปลโดย อ. ดวงเดือน บารมีธรรม จัดพิมพ์ครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๕๓ โดย มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา
เปิดอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ...
ขอกราบอนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่าน ดิฉันอายุเกินครึ่งร้อยไปแล้วไม่เคยฟังธรรมะที่ใดที่ทำให้เข้าใจสภาพความเป็นจริงของการเกิดได้เท่ากับการบรรยายธรรม จากท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์
ขออนุโมทนาค่ะ
