การไม่ว่ากล่าวและว่ากล่าวเพราะเหตุใด

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๒ หน้าที่ 291

บทว่า นิคฺคยฺหวาทึ ความว่า ก็อาจารย์บางท่านเห็นมารยาทอันมิบังควร ก็ดี ความพลั้งพลาดก็ดี ของพวกศิษย์มีสัทธิวิหาริกเป็นอาทิแล้ว ไม่อาจเพื่อ จะพูด ด้วยเกรงว่า "ศิษย์ผู้นี้อุปัฏฐากเราอยู่ด้วยกิจวัตรมีให้น้ำบ้วนปากเป็นต้น แก่เรา โดยเคารพ; ถ้าเราจักว่าเธอไซร้, เธอจักไม่อุปัฏฐากเรา, ความเสื่อม จักมีแก่เรา ด้วยอาการอย่างนี้" ดังนี้ย่อมหาชื่อว่าเป็นผู้กล่าวนิคคหะไม่, เธอ ผู้นั้นชื่อว่าเรี่ยรายหยากเยื่อ, ลงในศาสนานี้. ส่วนอาจารย์ใด เมื่อเห็นโทษ ปานนั้นแล้ว คุกคามประณาม ลงทัณฑกรรม ไล่ออกจากวิหาร ตามสมควร แก่โทษ ให้ศึกษาอยู่. อาจารย์นั้น ชื่อว่าผู้กล่าวนิคคหะ แม้เหมือนอย่างพระ สัมมาสัมพุทธเจ้า. สมจริงอย่างนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสคำนี้ไว้ว่า "ดูก่อน อานนท์เราจักกล่าวข่มๆ , ดูก่อนอานนท์ เราจักกล่าวยกย่องๆ ผู้ใดเป็นสาระ, ผู้นั้นจักดำรงอยู่ได้"