ต้นไม้ที่มีกำลังไม่แข็งแรง ลม รังควานได้
[เล่มที่ 40] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 3
ผู้ตามเห็นอารมณ์ว่างาม ไม่สำรวมในอินทรีย์ทั้งหลาย ไม่รู้ประมาณในโภชนะ เกียจคร้านมีความเพียรเลวทรามอยู่. ผู้นั้นแล มารย่อมรังควานได้
เปรียบเหมือนต้นไม้ที่มีกำลังไม่แข็งแรง ลมรังควานได้
ฉะนั้น (ส่วน) ผู้ตามเห็นอารมณ์ว่าไม่งาม สำรวมดีในอินทรีย์ทั้งหลาย รู้ประมาณในโภชนะ มีศรัทธาและปรารภความเพียรอยู่ ผู้นั้นแลมารย่อมรังควานไม่ได้
เปรียบเหมือนภูเขาหิน มิรู้ความไม่ได้ ฉะนั้น.
ขออนุญาตเรียนสอบถามว่า "มาร" ในที่นี้หมายถึงอะไรครับ
ขอบพระคุณและขออนุโมทนาครับ
เรียนคุณจักรกฤษณ์ครับ
มารในที่นี้ ท่านหมายเอา "กิเลสมาร" ครับ ดังข้อความบางตอนในอรรถกถา
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 104
บทว่า ปสหติ แปลว่า ย่อมครอบงำ คือ ย่ำยี. บาทพระคาถาว่า วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํ ความว่า เหมือนลมมีกำลังแรง รังควานต้นไม้ที่มีกำลังไม่แข็งแรง ซึ่งเกิดริมเขาขาด. อธิบายว่า เหมือนอย่างว่า ลมนั้น ยังส่วนต่างๆ มี ดอก ผล ใบอ่อนเป็นต้น แห่งต้นไม้นั้นให้ร่วงลงบ้าง หักกิ่งน้อยบ้าง หักกิ่งใหญ่บ้าง พัดถอนต้นไม้นั้นพร้อมทั้งราก ทำให้รากขึ้นเบื้องบน กิ่งลงเบื้องล่าง ฉันใด; มารคือกิเลส อันเกิดในภายใน ย่อมรังควานบุคคลผู้เห็นปานนั้น ได้ฉันนั้นเหมือนกัน; คือ กิเลสมาร ทำให้ต้องอาบัติเล็กๆ น้อยๆ เหมือนลมมีกำลังแรง พัดส่วนต่างๆ มี ดอก ผล ใบอ่อนเป็นต้นแห่งต้นไม้ที่ไม่แข็งแรงให้ร่วงลงบ้าง, ทำให้ต้องอาบัติมีนิสสัคคียะเป็นต้น เหมือนลมมีกำลังแรง ทำการหักกิ่งไม้เล็กๆ บ้าง,ทำให้ต้องอาบัติสังฆาทิเสส ๑๓ เหมือนลมมีกำลังแรง ทำการหักกิ่งไม้ใหญ่บ้าง, ทำให้ต้องอาบัติปาราชิก นำออกจากศาสนา อันพระผู้มีพระภาคตรัสดีแล้ว ให้ถึงความเป็นคฤหัสถ์โดย ๒-๓ วันเท่านั้น เหมือนลมมีกำลังแรงถอน (ต้นไม้) ทำให้โค่นลง มีรากขึ้นเบื้องบน มีกิ่งลงเบื้องล่างบ้าง. กิเลสมาร ย่อมยังบุคคลเห็นปานนั้นให้เป็นไปในอำนาจของตน.