ตกเหว [ตอนที่ ๓ จบ...เหวที่ลึกที่สุดคืออวิชชา]

ความติดข้อง คือ เหว แต่เหวที่ลึกที่สุด คือ อวิชชา ความไม่รู้

เพราะความไม่รู้ว่า เห็นขณะนี้ เป็นธรรมะ ไม่ใช่เรา สภาพธรรมเกิดแล้วดับแล้ว ตามเหตุปัจจัย จะบังคับอะไรไม่ได้เลย ค่อยๆ เข้าใจความไม่มีสาระของสิ่งที่เกิดขึ้นแล้วดับไป จากการฟังก็สามารถจะค่อยๆ เข้าใจว่าธรรมะขณะนี้เกิดดับ ถ้าเห็นขณะนี้ยังไม่ดับ ได้ยินจะเกิดไม่ได้เลย และถ้าได้ยินยังไม่ดับไป ได้กลิ่นก็เกิดไม่ได้เลย ... ขณะเห็นก็ไม่ใช่ขณะได้ยิน ขณะได้ยินก็ไม่ใช่ขณะได้กลิ่น เห็นก็ไม่ใช่ขณะที่คิด จิตเกิดขึ้นแต่ละขณะเกิดดับสืบต่อกันไป จิตแต่ละขณะเกิดขึ้นกระทำกิจของตนๆ เพราะฉะนั้น เห็นขณะนี้เป็นธรรมะไม่ใช่เราเลย เพราะอวิชชา ความไม่รู้ว่า เห็นขณะนี้เป็นเพียงธรรมะ ขณะนั้นก็ตกเหว เหวที่ลึกที่สุดก็คือ อวิชชา

ปัญญาสามารถรู้ความจริงว่าสภาพธรรมทั้งหมดเป็นสังขารธรรม เป็นสังขตธรรม เกิดแล้วดับแล้ว ไม่ใช่เราเลย หาสาระจริงๆ ไม่ได้เลย ค่อยๆ ฟังและพิจารณาให้เข้าใจทีละน้อยๆ ว่าทุกอย่างที่กำลังปรากฏเป็นธรรมะ เพื่อละคลายการยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นเรา ฟังจนกว่าจะมั่นคงว่าทุกอย่างเป็นธรรมะจริงๆ ไม่ใช่เพียงจำว่าทุกอย่างเป็นธรรมะ แต่เห็นขณะนี้ก็เข้าใจเพียงคำว่า เห็นเป็นธรรมะ ไม่ใช่เรา ก็จะไม่ได้ประโยชน์จากพระธรรมเลย แต่ต้องฟังให้เข้าใจจริงๆ ว่า มีสภาพธรรมกำลังปรากฏจริงๆ สภาพธรรมเกิดขึ้นและดับไปตามเหตุปัจจัยอย่างรวดเร็ว เห็นขณะนี้เกิดแล้วก็ยังไม่รู้ จึงต้องฟังและสะสมความเข้าใจเพิ่มขึ้นให้มั่นคงจริงๆ ว่าทุกอย่างเป็นธรรมะ ตามที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง การฟังจึงต้องละเอียด เพื่อรู้ว่า ความไม่รู้คืออวิชชา มีมากแค่ไหน กว่าที่จะมีความมั่นคงว่าทุกอย่างเป็นธรรมะแต่ละอย่างจริงๆ ฟังสิ่งที่มีจริงที่กำลังปรากฏว่าเป็นธรรมะเป็นสัจจะ เป็นความจริงที่สามารถจะรู้ได้ด้วยปัญญาความเห็นถูกเข้าใจถูก เพราะฉะนั้น หนทางที่จะพ้นจากเหวที่ลึกที่สุด คือ อวิชชา ก็ด้วยการอบรมความเห็นถูกเข้าใจถูก จนกว่าปัญญารู้ความจริง และดับดับความไม่รู้ดับกิเลสหมดสิ้นเป็นสมุจเฉท

เห็นเป็นธรรมะ ได้ยินเป็นธรรมะ เสียงเป็นธรรมะ แม้คิด จำก็เป็นธรรมะ ไม่มีใครทำอะไรได้เลย ... ขณะนี้มีสักหนึ่งไหมที่เป็นธรรมะ เกิดขึ้นตรงตามที่ได้ฟังมา?

...ขออนุโมทนาค่ะ..