อดีตชาติพระนางยโสธราเถรีกับวิสาขบูชา

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 644

ข้าแต่พระมุนีมหาวีรเจ้า ขอพระองค์พึงทรงระลึกถึงกุศลกรรมเก่าของหม่อมฉันเถิด ข้า แต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันสั่งสมบุญไว้เพื่อ ประโยชน์แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันงดเว้น อนาจารในสถานที่ไม่ควร แม้ชีวิตก็ยอมสละเพื่อ ประโยชน์แก่ พระองค์ได้

ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน หม่อมฉันเพื่อให้เป็นภรรยาผู้อื่นหลายพันโกฏิกัปป์ ก็เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อมฉันมิได้เสียใจ ในเรื่องนั้ นเลย

ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน หม่อมฉันเพื่ออุปการะหลายพันโกฏิกัปป์ เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่อง นั้น เลย

ข้าแต่พระมหามุนี พระองค์ประทาน หม่อมฉันเพื่อประโยชน์ เป็นอาหารพันโกฏิ กัป หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่องนั้นเลย หม่อม ฉันบริจาคชีวิตหลายพันโกฏิกัปป์ ประชุมชนจักทำการให้พ้นจากภัย ก็ย่อม สละชีวิตของหม่อมฉันให้ ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันย่อมไม่เคยหวงเครื่องประดับและผ้า นานาชนิดซึ่งอยู่ที่ตัว และภัณฑะคือตัวหญิง เพื่อ ประโยชน์แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหามุนีมหาวีรเจ้า ทรัพย์ ข้าวเปลือก ปัจจัย เครื่องบริจาค บ้าน นิคม ไร่นา บุตร ธิดา ช้าง ม้า โค ทาสี ภรรยา มากมายนับไม่ถ้วน พระองค์ทรงบริจาคแล้วเพื่อ ประโยชน์แก่พระองค์ (พระองค์ตรัสบอกหม่อมฉันว่า) เราย่อม ให้ทานกะพวกยาจก เมื่อเราให้ทานอันอุดม เรา ย่อมไม่เห็นหม่อมฉันเสียใจ

ข้าแต่พระมหาวีระ หม่อมฉันยอมรับ ทุกข์มากมายหลายอย่างจนนับไม่ถ้วน ในสงสาร เป็นอเนก เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ ข้าแต่พระมหามุนี หม่อมฉันได้รับสุข ย่อมอนุโมทนา และในคราวที่ได้รับทุกข์ก็ไม่ เสียใจ เป็นผู้ยินดีแล้วในที่ทุกแห่งเพื่อประโยชน์ แก่พระองค์

ข้าแต่พระมหามุนี พระสัมพุทธเจ้าทรง แสดงธรรมโดยบรรดาอันสมควร เสวยสุขและ ทุกข์แล้ว ได้บรรลุซึ่งพระโพธิญาณ หม่อมฉันได้ร่วมมาเป็นมาก กับพระ สัมพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม ผู้เป็นนายกของโลก เป็นเทพผู้ประเสริฐ พระองค์ก็ได้ร่วมมาเป็นอัน มาก กับพระสัมพุทธเจ้าพระองค์อื่นๆ ผู้เป็น นาถะของโลก

ข้าแต่พระมหามุนี อธิการของหม่อมฉัน มีมากเพื่อประโยชน์แก่พระองค์ หม่อนฉันเมื่อ แสวงหาพุทธธรรมอยู่ก็ได้เป็นบริจาริกาผู้รับใช้ ของพระองค์

ในสี่อสงไขยแสนกัปพระมหาวีรเจ้า พระนามว่าทีปังกร ผู้เป็นนายกของโลก เสด็จ อุบัติขึ้นแล้ว ประชาชนในปัจจันตประเทศ มีใจ ยินดีนิมนต์พระตถาคตเจ้าแล้ว ช่วยกันแผ้วถาง หนทางสำหรับเป็นที่เสด็จพระพุทธดำเนิน ณ กาลครั้งนั้น พระองค์เป็นพราหมณ์ นามว่าสุเมธ ตกแต่งหนทางยาว เพื่อพระสุคต เจ้าผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง

หม่อมฉันมีสมภพในสกุลพราหมณ์ เป็น หญิงสาวมีนามว่าสุมิตตา เข้าไปสู่สมาคม ถือ ดอกบัวไป ๘ กำ เพื่อบูชาพระศาสดา แต่ได้ ถวายพระองค์ผู้เป็นฤาษีอุดม ในท่ามกลางประชุมชน

ครั้งนั้น หม่อมฉันได้เห็นพระองค์ประกอบสุภกิจอยู่นาน มีความกรุณา เมื่อฤาษีนั้น เดินเลยไปแล้ว ยังดึงใจหม่อมฉันให้นิยม จึงได้ สำคัญว่า ชีวิตของเรามีผล

ครั้งนั้น หม่อนฉันเห็นความพยายามของ พระองค์นั้นมีผล จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์ ผู้เป็นฤาษี ด้วยบุญที่ทำมาก่อน แม้จิตของ หม่อมฉันเลื่อมใสในพระสัมพุทธเจ้า หม่อมฉันยังมีจิตเลื่อมใสในพระองค์ผู้ เป็นฤาษีมีมนัสสูง มิได้เห็นสิ่งอื่นที่ควรถวาย จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์ผู้เป็นฤาษีพร้อมด้วย กล่าวว่า

ข้าแต่พระฤาษี ดอกบัว ๕ กำ จงมีแก่ ท่าน ดอกบัว ๓ กำจงมีแก่ดิฉัน ข้าแต่ท่าน พระฤาษี ดอกบัวเหล่านั้น จงมีเสมอกับด้วยท่าน นั้น เพื่อประโยชน์แก่โพธิญาณของท่าน.

จบภาณวารที่ ๔

สุเมธฤาษีรับดอกบัว แล้วบูชาพระพุทธทีปังกร ผู้แสวงหาคุณธรรมใหญ่ มีบริวารยศมาก เสด็จดำเนินมาในท่ามกลางประชุมชน เพื่อประ- โยชน์แก่โพธิญาณ

พระมหามุนี มหาวีรเจ้าทีปังกรทอดพระ- เนตรเห็นสุเมธฤาษีผู้มีมนัสสูงแล้ว ทรงพยากรณ์ ในท่ามกลางประชุมชน ข้าแต่พระมหามุนี ในกัป อันประมาณมิได้แต่กัปนี้ พระมหามุนีทีปังกรทรง พยากรณ์กรรมของหม่อมฉันอันเป็นธรรมตรงว่า ดูก่อนฤาษีผู้ใหญ่ อุบาสิกาผู้นี้ จักเป็น ผู้มีจิตเสมอกัน มีกุศลกรรมเสมอกัน ทำกุศล ร่วมกัน เป็นที่รักเพราะบุญกรรม เพื่อประโยชน์ แก่ท่าน น่าดูน่าชม น่ารักยิ่ง น่าชอบใจ มีวาจา อ่อนหวาน จักเป็นธรรมทายาทผู้มีฤทธิ์ของท่าน อุบาสิกานี้จักรักษากุศลธรรมทั้งหลาย เหมือนพวกเจ้าของทรัพย์ รักษาทรัพย์ที่เก็บไว้เอง ในคลัง ฉะนั้น ประชาชนจะอนุเคราะห์อุบาสิกา ผู้ที่เป็นที่รักของท่านนั้น อุบาสิกานี้จักมีบารมี เต็ม จักละกิเลสได้ดังราชสีห์ละกรง แล้วจักบรรลุ โพธิญาณ.

ในกัปอันประมาณมิได้แต่กัปนี้ พระพุทธเจ้าทรงพยากรณ์หม่อมฉันด้วยพระวาจาใด หม่อมฉันเมื่ออนุโมทนาพระวาจานั้น เป็นผู้ทำ กรณียกิจอย่างนี้

หม่อมฉันยังจิตให้เลื่อมใสในกุศลกรรม ที่ได้ทำไว้แล้วนั้น ได้เสวยผลในกำเนิดเทวดา และมนุษย์มากมาย ได้เสวยสุขและทุกข์ในเทวดา และมนุษย์ทั้งหลาย

ในภพนี้ซึ่งเป็นภพหลัง หม่อมฉันเกิดใน ศากยสกุล มีรูปสมบัติ มีโภคสมบัติ มียศ มีศีล สมบูรณ์ด้วยองคสมบัติทั้งปวง ได้รับสักการะ อย่างยิ่งในสกุลทั้งหลาย มีลาภ สรรเสริญและ สักการะ พรั่งพร้อมไปด้วยโลกธรรม มีจิตไม่ ประกอบด้วยทุกข์ ไม่มีภัยแต่ที่ไหนๆ

สมจริงตามพระดำรัสที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ในกาลนั้นยโสธรานารีผู้มีเพียง แสดงอุปการะทั้งภายในพระราชฐานและแก่พวกเจ้าใน พระนคร มีอุปการะทั้งในยามสุขและยามทุกข์ เป็นผู้บอกประโยชน์ให้และทำความอนุเคราะห์ หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแล้วแก่ พระพุทธเจ้าห้าร้อยโกฏิ และพระพุทธเจ้าเก้าร้อย โกฏิ ข้าแต่พระมหาราช ขอพระองค์ทรงสดับ อธิการเป็นอันมากของหม่อมฉัน