เสขสูตร - หานิสูตร - ๒๖ ส.ค. ๒๕๔๙

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ 78

๘. เสขสูตร

[๒๖] ดูก่อนภิกษุทั้งหลายธรรม ๗ ประการนี้ ย่อมเป็นไป เพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ ๗ ประการเป็นไฉน คือ

ความเป็น ผู้ชอบการงาน ๑

ความเป็นผู้ชอบคุย ๑

ความเป็นผู้ชอบหลับ ๑

ความเป็นผู้คลุกคลีด้วยหมู่คณะ ๑

ความเป็นผู้ไม่คุ้มครองทวาร ในอินทรีย์ทั้งหลาย ๑

ความเป็นผู้ไม่รู้จักประมาณในโภชนะ ๑

กิจที่สงฆ์จะพึงทำมีอยู่ในสงฆ์ ภิกษุไม่สำเหนียกในกิจนั้นอย่างนี้ว่า ก็พระเถระผู้รัตตัญญู บวชมานาน เป็นผู้รับภาระ มีอยู่ในสงฆ์ ท่านเหล่านั้นจะรับผิดชอบด้วยกิจนี้ ดังนี้ ต้องขวนขวายด้วยตนเอง ๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้แล ย่อมเป็นไปเพื่อความเสื่อม แก่ภิกษุเสขะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่เสื่อม แก่ภิกษุผู้เสขะ ๗ ประการเป็นไฉน คือ

ความเป็นผู้ไม่ชอบการงาน ๑

ความเป็นไม่ชอบคุย ๑

ความ เป็นผู้ไม่ชอบหลับ ๑

ความเป็นผู้ไม่ชอบบุคคลคลุกคลีด้วยหมู่คณะ ๑

ความผู้เป็นผมครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ๑

ความเป็นรู้จัก ประมาณในโภชนะ ๑

กิจที่สงฆ์จะพึงทำมีอยู่ในสงฆ์ ภิกษุสำเหนียก ในกิจนั้นอย่างนี้ว่า ก็พระเถระผู้รัตตัญญู บวชมานาน เป็นผู้รับภาระ มีอยู่ในสงฆ์ ท่านเหล่านั้นจะรับผิดชอบด้วยกิจนั้น ดังนี้ ไม่ต้อง ขวนขวายด้วยตนเอง ๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้แล ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่เสื่อม แก่ภิกษุผู้เสขะ

จบ เสขสูตรที่ ๘

อรรถกถาเสขสูตรที่ ๘

เสขสูตรที่ ๘ มิวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

ภิกษุเหล่าใด ย่อมนำไปซึ่งภาระเพราะช่วยทำกิจของสงฆ์ ที่เกิดขึ้นแล้วให้สำเร็จ เหตุนั้น ภิกษุเหล่านั้น ชื่อว่า ผู้นำภาระ

บทว่า เต เตน ปญฺายิสฺสนฺติ ความว่า พระเถระเหล่านั้นจักปรากฏ ด้วยกิจที่สมควร ก็ความเป็นพระเถระของตนนั้น

บทว่า โว โยค อาปชฺชติ ความว่า ย่อมถึงการประกอบ คือ เริ่มทำกิจเหล่านั้นเอง

จบ อรรถกถาเสขสูตรที่ ๘

[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ 78

๙. หานิสูตร

[๒๗] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความเสื่อม แก่อุบาสก ๗ ประการเป็นไฉน คือ อุบาสก

ขาดการเยี่ยมเยียนภิกษุ ๑

ละเลยการฟังธรรม ๑

ไม่ศึกษาในอธิศีล ๑

ไม่มากด้วยความเลื่อมใสในภิกษุทั้งที่เป็นเถระ ทั้งเป็นผู้ใหม่ ทั้งปานกลาง ๑

ตั้งจิตติเตียนคอยเพ่งโทษฟังธรรม ๑

แสวงหาเขตบุญภายนอกศาสนานี้ ๑

ทำสักการะก่อนในเขตบุญภายนอก ศาสนานี้ ๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้แล ย่อมเป็นไปเพื่อความเสื่อม แก่อุบาสก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการ นี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่เสื่อม แก่อุบาสก ๗ ประการ เป็นไฉน คือ อุบาสก

ไม่ขาดการเยี่ยมเยียนภิกษุ ๑

ไม่ละเลยการฟังธรรม ๑

ศึกษาในอธิศีล ๑

มากด้วยความเลื่อมใสในภิกษุทั้งที่เป็นเถระ ทั้งเป็นผู้ใหม่ ทั้งปานกลาง ๑

ไม่ตั้งจิตติเตียน ไม่คอยเพ่งโทษ ฟังธรรม ๑

ไม่แสวงหาเขตบุญภายนอก ๑

กระทำสักการะก่อน ในเขตบุญในศาสนานี้ ๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้ แล ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่เสื่อม แก่อุบาสก อุบาสกใดขาดการเยี่ยมเยียนภิกษุ ผู้อบรมตน ละเลยการฟังอริยธรรม ไม่ศึกษาในอธิศีล มีความไม่เลื่อมใสเจริญยิ่งๆ ขึ้นไปในภิกษุทั้งหลาย ตั้งจิตติเตียนปรารถนาฟังสัทธรรม แสวงหาเขตบุญอื่นภายนอกศาสนานี้ และกระทำสักการะก่อนในเขตบุญภายนอกศาสนานี้ อุบาสกนั้นซ่องเสพธรรม อันเป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม อันเราแสดงแล้ว ๗ ประการ นี้แล ย่อมเสื่อมจากสัทธรรม

อุบาสกใดไม่ขาด การเยี่ยมเยียนภิกษุผู้อบรมตน ไม่ละเลยการ ฟังอริยธรรม ศึกษาอยู่ในอธิศีล มีความเลื่อมใส เจริญยิ่งๆ ขึ้นไปในภิกษุทั้งหลาย ไม่ตั้งจิตติเตียน ปรารถนาฟังสัทธรรม ไม่แสวงหาเขตบุญอื่นภายนอกศาสนานี้ และกระทำสักการะ ก่อนในเขตบุญในศาสนานี้ อุบาสกนั้นซ่องเสพธรรมอันไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม อันเราแสดงดีแล้ว ๗ ประการนี้แล ย่อมไม่เสื่อมจากสัทธรรม

จบ หานิสูตรที่ ๙

อรรถกถาหานิสูตรที่ ๙

หานิสูตรที่ ๙ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้

บทว่า ภิกฺขุทสฺสน หาเปติ ความว่า ทำการไปเยี่ยมภิกษุสงฆ์ ให้เสียไป

บทว่า อธิสีเล ได้แก่ ในศีลอันสูงสุด กล่าวคือศีล ๕ และ ศีล ๑๐

บทว่า อิโต พหิทฺธา ได้แก่ นอกพระศาสนานี้

บทว่า ทุกฺขิเณยฺย คเวสติ ความว่า แสวงหาบุคคลผู้รับไทยธรรม

บทนี้ อิธ จ ปุพฺพการ กโรติ ความว่า ให้ทานแก่พวกเดียรถีย์ภายนอก (พระศาสนา) เหล่านั้น แล้วจึงถวายทานแก่ภิกษุทั้งหลายในภายหลัง คำที่เหลือในบทว่าทั้งปวง มีอรรถง่ายทั้งนั้น แล

จบ อรรถกถาหานิสูตรที่ ๙

ขอขอบพระคุณและอนุโมทนาทุกท่านที่นำเอาพระสูตรมาแสดงไว้ ขอให้ทำตลอดไปนะคะเพื่อให้ผู้ที่ไม่ได้ไปที่มูลนิธิได้อ่านด้วย

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น