ความสุขที่ปราศจากโทษ.

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 413

..........................................

บทว่า "อริเยน" แปลว่า ไม่มีโทษ. บทว่า "อชฺฌตฺตํ" แปลว่า

ในอัตภาพของตน. บทว่า "อนวชฺชสุขํ" แปลว่า

ความสุขที่ปราศจากโทษ.

ข้อว่า "โส จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา" อธิบายว่า

ภิกษุนั้นเป็นผู้ประกอบด้วย ศีลขันธ์อันไม่มีโทษนี้

เพราะเห็นรูปด้วยจักขุวิญญาณ. แม้ในบทที่เหลือ คำใดที่

ข้าพเจ้าพึงกล่าว คำนั้นทั้งหมดข้าพเจ้ากล่าวแล้วในหนหลังนั่นแหละ. บทว่า

"อพฺยาเสกสุขํ" ได้แก่

ความสุขที่กิเลสทั้งหลายไม่รั่วรด.

คำนี้ท่านกล่าวว่า เป็นความสุขอันไม่เกลื่อนกล่น ดังนี้บ้าง. จริงอยู่

ความสุขในอินทรีย์สังวร

ชื่อว่าเป็นความสุขอันไม่เกลื่อนกล่นแล้ว

เพราะความเป็นไปด้วยเหตุสักว่า

อารมณ์อันตนเห็นแล้วเป็นต้น ในบรรดาอารมณ์ทั้งหลายที่ตนเห็นแล้ว. ข้อว่า

"โส อภิกฺกนฺเต ปฏิกฺกนฺเต" อธิบายว่า

ภิกษุนั้นประกอบด้วยความสำรวมอินทรีย์ทั้งหลาย

ซึ่งมีใจเป็นที่หก

ย่อมเป็นผู้กระทำสัมปชัญญะ ด้วยสามารถ

แห่งสติสัมปชัญญะในที่ทั้งหลาย ๗ มีการก้าวไปข้างหน้าและถอยหลังกลับ

เป็นต้นเหล่านี้. ในบรรดาบทเหล่านั้น คำใดที่ข้าพเจ้าพึงกล่าว คำนั้น

ข้าพเจ้ากล่าวไว้แล้วในฌานวิภังค์แล.