จาก ... ปสาทสูตร
บางส่วนจากปสาทสูตร "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สังขตธรรมก็ดี อสังขตธรรมก็ดี มีประมาณเท่าใด วิราคะ คือ ธรรมเป็นที่บรรเทาความเมา นำเสียซึ่งความกระหาย ถอนขึ้นด้วยดีซึ่งอาลัย ตัดซึ่งวัฏฏะ สิ้นไปแห่งตัณหา สิ้นกำหนัด ดับ นิพพาน บัณฑิตกล่าวว่าเลิศกว่าสังขตธรรมและอสังขตธรรมเหล่านั้น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ชนเหล่าใดเลื่อมใสในวิราคธรรม ชนเหล่านั้นชื่อว่าเลื่อมใสในธรรมอันเลิศ ก็ผลอันเลิศย่อมมีแก่บุคคลผู้เลื่อมใสในธรรมอันเลิศ."
[[เล่มที่ 45] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อิติวุตตก เล่ม ๑ ภาค ๔ - หน้า 556]]
ประโยคที่กล่าวว่า สังขตธรรมก็ดี อสังขตธรรมก็ดี มีประมาณเท่าใดนั้น คำว่ามีประมาณเท่าใด หมายถึงรวมทั้งสังขตธรรมและอสังขตธรรม ใช่หรือไม่คะ แต่ตามที่เข้าใจ อสังขตธรรม จะหมายถึงนิพพานหรือวิราคะ (ซึ่งก็มีแค่หนึ่งเดียว) หรือยังมีอะไรเป็นเป็นอสังขตธรรมอีกนอกจากพระนิพพาน ขอรบกวนท่านช่วยอธิบาย เพิ่มเติมด้วยค่ะ เพราะประโยคดังกล่าวอ่านแล้วยังคลุมเครือ ทำให้เข้าใจว่ายังมีอะไรที่เป็นอสังขตธรรมมากกว่านี้อีก
ขอบคุณค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
สังขตธรรมก็ดี อสังขตธรรมก็ดี มีประมาณเท่าใด คำว่า มีประมาณเท่าใด หมายถึงสภาพธรรมทั้งหมดทั้งปวงเลยครับ ทั้งที่เป็นสภาพธรรมที่มีปัจจัยปรุงแต่งแล้ว (จิต เจตสิก และรูป) ที่เป็นสังขตธรรมและอสังขตธรรม อสังขตธรม คือสภาพธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง ในพระสูตรนี้ มุ่งหมายถึง พระนิพพานอย่างเดียวเท่านั้นครับ
[เล่มที่ 35] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 131
อรรถกถาปสาทสูตร
บทว่า อสงฺขตา ความว่า ท่านกล่าวถือเอาพระนิพพานเท่านั้น.
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
สำคัญที่ต้องเข้าใจธรรมไปทีละคำก่อน ว่าสังขตธรรมและอสังขตธรรม คืออะไร? สังขตธรรม มาจากคำว่า สงฺขต (อันปัจจัยกระทำพร้อมแล้ว ปรุงแต่งแล้ว) + ธมฺม (ธรรม) ธรรมอันปัจจัยปรุงแต่งแล้ว หมายถึง สภาพธรรมที่เกิดขึ้นเพราะมีปัจจัยเป็นเหตุทำให้เกิด เมื่อหมดเหตุปัจจัย สภาพธรรมนั้นๆ ก็ดับ สังขตธรรม จึงหมายถึง สภาพธรรมที่มีการเกิดดับ ได้แก่ จิต ๘๙ เจตสิก ๕๒ รูป ๒๘ ส่วน อสังขตธรรม มาจากคำว่า อสงฺขต (อันปัจจัยไม่กระทำแล้ว ไม่ปรุงแต่งแล้ว) + ธมฺม (ธรรม) ธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง หมายถึง พระนิพพาน ซึ่งเป็นธรรมที่มีจริง ไม่เกิดไม่ดับ เป็นสภาพธรรมที่ตรงกันข้ามกับสภาพธรรมที่เกิดดับอย่างสิ้นเชิง เมื่อเข้าใจอย่างนี้ พออ่านปสาทสูตร ก็จะเข้าใจได้ว่า ในบรรดาสภาพธรรมที่มีจริงทั้งหมด คือทั้งสังขตธรรม และอสังขตธรรมนั้น วิราคธรรม คือพระนิพพาน เป็นเลิศที่สุด สำคัญอยู่ที่ความเข้าใจถูกเห็นถูกจริงๆ ครับ
... ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ ...
