อินเดีย ... ที่พักใจ 12 แม่น้ำคงคา

แม่น้ำคงคา

หลังจากค่ำคืนที่สนทนาธรรมและเวียนเทียนรอบธัมเมกสถูปแล้ว ตอนเช้าวันรุ่งขึ้นพวกเราก็ตื่นกันแต่เช้ามืด เพื่อไปชมแม่น้ำคงคา ความจริงก็ไปมาหลายครั้งแล้ว ไม่อยากไปอีก (เพราะไม่อยากตื่นเช้า ด้วยความเกียจคร้าน) แต่ก็คิดว่า ทุกสิ่งก็เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ไม่มีอะไรเหมือนเดิม แม้จะเป็นชื่อเดิม แต่บรรยากาศ สิ่งแวดล้อม ผู้ร่วมเดินทางก็ต่างกัน และจริงๆ ด้วย แม้จะนั่งเรือชมแม่น้ำคงคาเหมือนเดิม แต่สิ่งที่ปรากฏทางตาก็ไม่เหมือนเดิม ความนึกคิดเรื่องของสิ่งที่ปรากฏทางตาก็เปลี่ยนไป เห็นผู้คนมากมายอาบน้ำชำระบาปในยามเช้า ซึ่งเห็นได้อย่างชัดเจนว่าเป็นความเห็นผิด แต่ความเห็นผิดเช่นนี้ ก็สืบทอดมายาวนานหลายพันปี ไม่มีสูญสิ้นไปจากโลก แม้จะมีท่านผู้รู้ คือ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้และทรงแสดงว่าเป็นความเห็นผิด เพราะคนจะบริสุทธิ์หรือไม่ ไม่ใช่เพราะน้ำ แต่เพราะปัญญา ความเห็นถูก ทรงแสดงไว้ในชฎิลสูตร มีข้อความว่า

ความสะอาดย่อมไม่มีเพราะน้ำ (แต่) ชนเป็นอันมากยังอาบอยู่ในน้ำนี้ สัจจะ และธรรม มีอยู่ในผู้ใด ผู้นั้นเป็นผู้สะอาดและเป็นพราหมณ์

และทำให้ผู้ได้ฟังธรรมจำนวนมากในครั้งนั้นเกิดความเห็นถูก บรรลุเป็นพระอริยบุคคล แต่ก็ยังมีผู้คนเป็นจำนวนอีกมากมายตั้งแต่ครั้งนั้นจนถึงครั้งนี้มีความเห็นผิดเช่นเดิม จึงเห็นได้ชัดว่า แม้พระผู้มีพระภาคจะทรงถือโคมไฟส่องแสงสว่างให้เห็นทางเดินที่ถูก แต่ ถ้าผู้เดิน ตามืดบอดเสียแล้ว ย่อมมองไม่เห็นทางที่ถูกนั้น ก็ยังคงเดินไปทางที่เคยเดิน ตามกันไปเรื่อยๆ จนกว่าจะรักษาตาที่บอดสนิทให้สามารถมองเห็นได้ ด้วยการศึกษาพระธรรมที่ทรงมอบไว้ให้เป็นมรดกสำหรับผู้มีศรัทธา ให้เกิดความเข้าใจสภาพธรรมถูกต้อง ตามความเป็นจริง จนพอมองเห็นลางๆ อย่างพวกเราที่ได้ศึกษามาบ้างแล้ว และอบรม เจริญความเข้าใจนั้นต่อไปจนมองเห็นชัดขึ้นๆ

ระหว่างนั่งรถเดินทางจากพาราณสีไปพุทธคยา ก็มีเพื่อนร่วมเดินทางสนทนากันด้วย เรื่องความเห็นต่างๆ ว่าเป็นความเห็นผิดหรือไม่ เช่น การบูชารูปเคารพต่างๆ การดู ฮวงจุ้ย ที่จะทำค้าขายร่ำรวย เป็นต้น ซึ่งถ้า สนทนากันทั้งวันก็คงไม่จบเรื่องความเห็นที่แตกต่างกันในรูปแบบต่างๆ จึงยกตัวอย่างตัวเองว่า เมื่อกราบนมัสการพุทธสถานแต่ละแห่ง บางครั้งก็อดไม่ได้ที่จะขอให้น้ำไม่ท่วมบ้าน ซึ่งก็เป็นความเห็นผิด เพราะไม่มั่นคง ในเรื่องกรรมและผลของกรรม คือไม่มีกัมมสกตาปัญญานั่นเอง จึงยังขอให้กุศลที่ทำแล้ว ช่วยให้ปลอดภัยจากอุทกภัย ซึ่งจริงๆ แล้ว อกุศลกรรมที่ทำแล้ว (ไม่ว่าจะทำในอดีตชาติ ยาวนานแค่ไหน หรือแม้แต่ในชาตินี้ หรือขณะเมื่อกี้นี้) ย่อมให้ผลเป็นอกุศลวิบากทางตา หู จมูก ลิ้น กาย เปลี่ยนแปลงไม่ได้ ก็ต้องมั่นคงหนักแน่นว่า ถ้าทำอกุศลกรรมแล้ว ก็ต้องได้รับผล ก็ทำไว้เอง ก็ต้องได้รับ จะให้คนอื่นรับแทน หรือไม่ยอมรับได้อย่างไร แล้ว ทีกุศลกรรมล่ะ ทำเล็กๆ น้อยๆ ก็หวังผลมากๆ ให้พ้นจากภัยต่างๆ บ้าง ให้ได้รับแต่ความสุขตลอดไปบ้าง อย่างนี้ เรียกว่ามั่นคงในเรื่องกรรมและผลของกรรม เฉพาะกรรมดี และ ผลของกรรมดี (ซึ่งมีน้อย ก็เลยต้องการผลมากๆ เพื่อให้สมดุลกับอกุศลที่มีมากกว่า หลายเท่า) เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว ทุกคนก็ตัดสินเองได้ว่า อะไรบ้างเป็นความเห็นผิด

เมื่อยังเป็นปุถุชน ย่อมมีความเห็นผิดในลักษณะต่างๆ ตั้งแต่ไม่เชื่อเรื่องกรรมและผลของกรรม โดยที่ไม่รู้ตัวว่ามีความเห็นผิด (จึงต้องถามกันไปมาว่า อย่างนี้เป็นความเห็นผิดหรือไม่ เพราะคิดเข้าข้างตนเองว่า ความเห็นของเราอย่างนี้ไม่น่าจะผิด เพราะบางครั้งก็ให้ผลดีจริงๆ ด้วย เช่นคิดเอง เข้าใจเองว่า การบูชารูปเคารพบางอย่าง ทำให้ค้าขายร่ำรวยจริงๆ ) จนกว่าจะได้ศึกษาพระธรรม แล้วเริ่มมีปัญญา ความเห็นถูก เมื่อได้ฟังพระธรรมที่ทรงแสดงจากการตรัสรู้ลักษณะของสภาพธรรม ให้เข้าใจว่า เป็นสภาพธรรมจริงๆ ที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร ไม่ใช่ ของของเรา ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวตนของเรา ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เพราะเกิดแล้วดับทุกขณะ ไม่มีสภาพธรรมใดกลับมาเกิดซ้ำอีกเลย จนกระทั่งสามารถประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรมนั้นจริงๆ เป็นพระอริยบุคคลตั้งแต่พระโสดาบัน เมื่อนั้นจึงจะหมดความเห็นผิด โดยสิ้นเชิง