ว่าด้วยเรื่องจิตว่าง กับนิพพาน
จะขอเรียนถามอาจารย์ครับ
เคยอ่านหนังสือบางเล่มจะพูดถึงจิตว่าง ในลักษณะว่าเป็นนิพพาน ไม่ทราบท่านอาจารย์ก็คงเคยได้ยินมาบ้างนะครับ คือถ้าอ่านหนังสือรึฟังเผินๆ จะเข้าใจว่า จิตว่างเป็นนิพพานนะครับ แต่เท่าที่ผมศึกษาอภิธรรมมา จิตจะว่างจากอารมณ์ ที่จิตจะรู้ไม่ได้ใช่ไหมครับ ต้องรู้อย่างใดอย่างหนึ่ง ใช่ไหมครับ ถ้าไม่มีอารมณ์ จิตก็คงไม่เกิด ต้องอาศัยกันและกันเกิด แล้วเวลาจิตเกิดจะต้องมีสิ่งที่เกิดกับจิตอีก ที่รู้อารมณ์เดียวกันกับจิตที่เรียกว่า เจตสิต
ก็เลยอยากถามอาจารย์ว่า สภาวะที่เป็นนิพพานจริงๆ แล้วนี้ ก็คือสภาวะที่ไม่มีอะไร เลยใช่ไหมครับ จะบอกว่าเป็นจิตว่างอีก ก็แสดงว่ายังมีจิตเกิดอีก ก็แสดงว่ายังมี การเกิดดับของนามธรรมซึ่งก็ไม่ใช่นิพพานสิครับ รึจะว่าเป็นเพียงสภาวะจิตที่ว่าง จากกิเลสใช่ไหมครับ แต่ถ้าแบบนี้ก็ยังมีจิตอยู่ดี ดังนั้น จริงๆ แล้วขณะเป็นนิพพาน ก็คือต้องไม่มีจิตเลยใช่ไหมครับ
บางครั้งที่เราไปอ่านหนังสือที่แต่งใหม่ของคนรุ่นหลัง ถ้าไม่ได้ย้อนมาค้นว่าพระไตรปิฎกแสดงไว้ยังไง บางทีก็สับสนไปกับโวหารใหม่ๆ นะครับ เหมือนที่ผมเป็นในบางครั้ง แต่ผมเคยได้ยินท่านอาจารย์สุจินต์ในการบรรยายว่า ถ้าไม่แน่ใจก็ย้อนไปที่พระไตรปิฎก แต่พระไตรปิฎกก็อ่านยากนะคับ ต้องหาคนรู้จริงๆ ช่วยอธิบายจะได้เข้าใจมากขึ้น เรียนธรรมนี้ถ้าไม่ชอบ ไม่มีความอดทน นี่ก็ไปไม่รอดจริงๆ และยอมรับว่าต้องเป็นคนละเอียดจริงๆ จึงจะได้สาระจากพระธรรม
ขออนุโมทนาคุณอาจารย์ทุกท่านในเว็บไซต์บ้านธรรมะนี้ด้วยครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
จิต เป็นสภาพธรรมที่มีจริง จิตเป็นสภาพรู้ ดังนั้นเมื่อจิตเกิดขึ้น ก็ต้องมีสิ่งที่ถูกรู้ เรียกว่า อารมณ์ ดังนั้น จิตจึงไม่มีว่าง คือ ไม่มีว่างจากอารมณ์ จิตเมื่อใดเกิดขึ้น ก็ต้องมีสิ่งที่ถูกรู้ เรียกว่าอารมณ์เสมอ ครับ เช่น จิตเห็น เมื่อเกิดขึ้น ก็ต้องมีสิ่งที่ถูกเห็น คือ สี ดังนั้นจิตจึงไม่ว่างจากอารมณ์เลย แต่ความหมายของ คำว่า ว่างจริงๆ หมายถึง การว่างจากความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน หรือ สูญจากการมีสัตว์ บุคคล ตัวตน เพราะมีแต่ธรรม ไม่มีเรา ไม่มีสัตว์ บุคคลเลย ครับ ดังนั้น คำว่าว่าง จึงไม่ใช่จิตว่าง ครับ จิตมีอารมณ์ ไม่มีว่างจากอารมณ์ แต่สภาพธรรม มี จิต เจตสิก รูป ตา หู จมูก ลิ้น กายและใจ รวมทั้งนิพพาน ว่างจากการมีสัตว์ บุคคล ตัวตน ครับ
ส่วนพระนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่มีจริง การที่กล่าวว่า พระนิพพานไม่มีอะไรเลย ไม่ได้หมายถึง ไม่มีพระนิพพานนะครับ แต่หมายถึง ไม่มีสภาพธรมที่เกิดดับอยู่เลย คือ ไม่มีจิต เจตสิก และ รูปอยู่ในนิพพานเลยครับ หรือ ว่างจากสภาพธรรมที่เกิดดับ ว่างจากการมี สัตว์ บุคคล และว่างจากการมีสภาพธรรมที่มีจิต เจตสิกและรูป ครับ
ดังนั้นการศึกษธรรมจะต้องละเอียดก็จะไม่เข้าใจผิดไป แม้แต่คำว่า ว่าง ครับ
ดังพระสูตรที่พระพุทธเจ้าอธิบาย คำว่า ว่าง และ คำว่า นิพพาน ครับ
เชิญคลิกอ่านที่นี่ครับ ... สิ่งที่เรียกว่าโลกว่างเปล่า [สุญญสูตร]
ละเอียด แจ่มแจ้งกับคำอธิบายของท่านอาจารย์แล้วครับ
ขอบคุณ และขออนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
จริงที่สุด คือ ปรมัตถธรรม (สภาพธรรมที่มีจริง ใครๆ ก็เปลี่ยนแปลงให้เป็นอย่างอื่นไม่ได้) ๔ ประการ ได้แก่ จิต (สภาพธรรมที่เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งอารมณ์) เจตสิก (สภาพธรรมที่เกิดร่วมกับจิต) รูป (สภาพธรรมที่ไม่รู้อะไร) และพระนิพพาน (สภาพธรรมไม่เกิดดับ) ทั้งหมดนั้น มีจริง มีลักษณะเฉพาะของตนๆ ว่างเปล่าจากความเป็นตัวตน เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เพราะเป็นแต่ธรรมแต่ละอย่างๆ เท่านั้น จึงหาความเป็นสัตว์ เป็นบุคคล ในสภาพธรรมเหล่านั้นไม่ได้ ดังนั้น เมื่อกล่าวถึง คำใด ก็ต้องเข้าใจให้ชัดว่า ที่กล่าวถึงนั้น หมายถึงอะไร อย่างเช่น "ว่าง" คือ ว่างจากความเป็นตัวตน สัตว์ บุคคล แต่ไม่ใช่ว่าไม่มีอะไร มี แต่เป็นธรรมที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
สำหรับพระนิพพาน ไม่ใช่สภาพธรรมที่เกิดดับ จึงว่างจากสังขารธรรม ว่างจากกิเลสโดยประการทั้งปวง และถ้ากล่าวถึงสภาพธรรมที่รู้อารมณ์ กล่าวคือ จิต (กับเจตสิก) แล้ว ควรที่จะได้เข้าใจว่า ทุกขณะไม่ว่างจากจิตเลย มีจิตเกิดดับอยู่ตลอด จิตขณะหนึ่งดับไปก็เป็นปัจจัยให้จิตอีกขณะหนึ่งเกิดสืบต่อ และ ทุกครั้งที่จิตเกิดขึ้น ก็ไม่เคยว่างจากอารมณ์ ต้องรู้อารมณ์ตามควรแก่จิตนั้นๆ ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอบคุณ และขออนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ
