พึงทำเกาะที่ห้วงน้ำท่วมทับไม่ได้.

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 342

………………………..

พวกภิกษุชมพระจูฬปันถก

อีกวันหนึ่ง ภิกษุทั้งหลาย สนทนากันในธรรมสภาว่า "ผู้มีอายุ

พระจูฬปันถก แม้ไม่สามารถจะเรียนคาถา ๔ บท โดย ๔ เดือนได้

ก็ไม่สละความเพียร ตั้งอยู่ในอรหัตแล้ว, บัดนี้ได้เป็นเจ้าของทรัพย์

คือโลกุตรธรรมแล้ว."

พระศาสดาสอนให้ทำที่พึ่งด้วยธรรม ๔ ประการ

พระศาสดาเสด็จมาตรัสถามว่า " ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้พวกเธอ

นั่งประชุมกันด้วยเรื่องอะไรหนอ?" เมื่อภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า " ด้วย

เรื่องชื่อนี้ (พระเจ้าข้า) ," จึงตรัสว่า " ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในศาสนา

ของเรา ปรารภความเพียรแล้ว ย่อมเป็นเจ้าของแห่งโลกุตรธรรมได้เที่ยว"

ดังนี้แล้ว ตรัสคาถานี้ว่า

๓. อุฏฺฐาเนนปฺปมาเทน สญฺญเมน ทเมน จ

ทีปํ กยิราถ เมธาวี ยํ โอโฆ นาภิกีรติ.

" ผู้มีปัญญา พึงทำเกาะ (ที่พึ่ง) ที่ห้วงน้ำ

ท่วมทับไม่ได้ ด้วยความหมั่น ด้วยความไม่

ประมาท ด้วยความระวัง และด้วยความฝึก. "

แก้อรรถ

บรรดาบทเหล่านั้น สองบทว่า ทีปํ กยิราถ ความว่า ผู้มีปัญญา

ประกอบพร้อมแล้วด้วยปัญญาอันรุ่งเรืองในธรรม พึงทำ คือพึงกระทำ

ได้แก่อาจทำ เกาะ คืออรหัตตผล อันเป็นที่พึ่งพำนักของตนในสาครคือ

สงสารอันลึกยิ่ง โดยความเป็นที่พึ่งอันได้ยากยิ่งนี้

ด้วยธรรมอันเป็นเหตุ๔ ประการเหล่านี้ คือ;

ด้วยความหมั่น กล่าวคือ

ความเพียร ๑

ด้วยความไม่ประมาท กล่าวคือ

การไม่อยู่ปราศจากสติ ๑

ด้วยความระวัง กล่าวคือ

ปาริสุทธิศีลสี่ ๑

ด้วย

ความฝึกอินทรีย์ ๑.

ถามว่า "พึงทำเกาะเช่นไร?"

แก้ว่า "พึงทำเกาะที่ห้วงน้ำท่วมทับไม่ได้." อธิบายว่า พึงทำ

เกาะที่ห้วงน้ำ คือ กิเลสทั้ง ๔ อย่าง ไม่สามารถจะท่วมพัดคือกำจัดได้;

แท้จริง พระอรหัต อันโอฆะไม่สามารถจะท่วมทับได้เลย.

ในเวลาจบคาถา ชนเป็นอันมาก ได้เป็นพระอริยบุคคล มีพระ-

โสดาบันเป็นต้นแล้ว. เทศนามีประโยชน์แก่บริษัทผู้ประชุมกันแล้ว

ดังนี้แล.

เรื่องพระจูฬปันถกเถระ จบ.