ศีลทีประกอบด้วยปัญญา เจริญอย่างไร
เคยได้ยินว่า รักษาศีลประกอบด้วยปัญญาก็ได้ ไม่ประกอบด้วยปัญญาก็ได้ หมายความว่าอย่างไร
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ศีล ที่เป็นการงดเว้นจากทุจริตทางกาย วาจาและ การประพฤติในสิ่งที่เหมาะสมทางกายและวาจา ก็มีโดยทั่วไปในศาสนาอื่นๆ อยู่แล้ว ครับ ซึ่งก็เป็นกุศลศีลที่มีกันได้ แต่ สำหรับพระพุทธศาสนาอันเป็นศาสนาของผู้รู้ ที่เป็นเรื่องของปัญญาเป็นสำคัญ พระพุทธเจ้าทรงแสดงครับว่า ธรรมของเรา ไม่ใช่เพียงแค่กุศลศีลที่เป็นเพียงศีลเท่านั้น แต่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ความจริงด้วยปัญญา ว่า มีหนทางที่จะสามารถละคลายดับกิเลสได้จริง ซึ่งไม่ใช่เพียงขั้นศีลเท่านั้น เพราะ ศีลเป็นเพียงกุศลที่ระงับกิเลสขั้นหยาบที่ล่วงออกมาทางกาย และวาจา แต่พระพุทธเจ้าทรงแสดงหนทางดับกิเลส คือ ด้วยปัญญาเท่านั้นที่จะสามารถละคลายกิเลสได้จริง นั่นคือ การเจริญสติปัฏฐาน หรือ อริยมรรคมีองค์ ๘ เพราะฉะนั้นการรักษาศีลที่ไม่ประกอบด้วยปัญญา ก็มี เช่น ขณะที่ไม่ฆ่าสัตว์ งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ เป็นต้น แต่ไม่ได้มีปัญญาที่รู้ความจริงว่าในขณะนั้นเป็นธรรมไม่ใช่เรา แม้จะรักษาศีล แต่ไม่เข้าใจหนทางการดับกิเลส ก็ไม่สามารถละกิเลสได้จริง ครับ
ส่วน ศีลที่ประกอบด้วยปัญญา อันเป็นหนทางที่เป็นไปเพื่อการละกิเลส ดับกิเลสจนหมดสิ้น คือ ขณะใดที่สติปัฏฐานเกิดระลึกรู้ความจริงของลักษณะของสภาพธรรมในขณะนั้น มีศีล สมาธิและปัญญาด้วย มีศีล คือ อินทรียสังวรศีล ที่เป็นการสังวรด้วยสติ (สติสังวร) เพราะ สังวรก็ชื่อว่าศีล มีสัมมาสมาธิที่เป็น สมาธิและมีปัญญาด้วย คือ สัมมาทิฏฐิในขณะนั้น ครับ
ดังนั้น หนทางการอบรมปัญญา จึงไม่ใช่การพยายามที่จะทำศีลให้ได้ครบถ้วน เพราะศีลจะไม่บริบูรณ์ครบถ้วนเลย หากปราศจากปัญญา แต่เพราะอาศัยการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ปัญญาที่เจริญขึ้นย่อมทำให้กายและวาจา เป็นไปในทางที่เหมาะสมและศีลที่ไม่ประกอบด้วยปัญญาก็ดีขึ้นด้วย ตามปัญญาที่เจริญขึ้น และที่สำคัญที่สุด การฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมในหนทางที่ถูกต้อง ในเรื่องสภาพธรรม และการเจริญสติปัฏฐาน ย่อมเป็นปัจจัยให้ สติปัฏฐานเกิด ซึ่งขณะที่สติปัฏฐานเกิด ก็มีศีล มีสมาธิ และที่สำคัญ มีปัญญาด้วย เป็นศีลที่ประกอบด้วยปัญญาที่รู้ความจริงว่าเป็นแต่เพียงธรรมไม่ใช่เรา ซึ่งเป็นหนทางการดับกิเลสอย่างแท้จริง ต่างจาก ผู้ที่รักษาศีล แต่ไม่เข้าใจหนทางการดับกิเลส หรือ เข้าใจหนทางดับกิเลสผิดไป ศีลนั้นก็ไม่เป็นไปเพื่อรองรับ หรือ เป็นเบื้องต้นของกุศลธรรม ที่จะทำให้กุศลอื่นๆ เจริญ มีปัญญา หรือ การเจริญวิปัสสนาเพิ่มขึ้นได้เลย เพราะตั้งอยู่บนรากฐาน คือ ความไม่เข้าใจหนทางในการดับกิเลส แม้จะรักษาศีลอย่างไรก็ตาม ก็ไม่สามารถดับกิเลส เพราะขาดปัญญาเป็นสำคัญ สมดังที่พระพุทะเจ้า ว่า ในบรรดากุศลธรรมทั้งหลาย เรากล่าวว่า วิชชา หรือ ปัญญา เป็นเลิศ ครับ
ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ศีล มีอรรถที่กว้างขวางมาก การวิรัติงดเว้นจากทุจริตประการต่างๆ ก็เป็นศีล การน้อมประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ดีงาม ก็เป็นศีล การสำรวมระวังตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจปิดกั้นไม่ให้อกุศลเกิดขึ้นที่เป็นการสำรวมอินทรีย์ ก็เป็นศีล, ในขณะที่มรรคจิตเกิดขึ้นพร้อมด้วยองค์มรรค ทั้ง ๘ องค์ ซึ่งมีองค์ของศีล (สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ) ด้วย ก็เป็นศีล ที่เป็นโลกุตตรศีล
ศีล มีทั้งที่ประกอบด้วยปัญญา และ ไม่ประกอบด้วยปัญญา การแสดงถึงเรื่องการรักษาศีล ศาสนาไหนก็มี ที่มีการสอนให้งดเว้นจากทุจริตประการต่างๆ แต่ในขณะนั้นไม่มีปัญญาที่เข้าใจความจริง ไม่ได้เห็นโทษเห็นภัยของกิเลสอกุศลที่เกิดขึ้นเป็นไป เพียงแต่มีการงดเว้น อาจจะทำตามๆ กันเท่านั้น แต่ถ้าจะเป็นศีลที่ประกอบด้วยปัญญา มีเฉพาะในพระพุทธศาสนาเท่านั้น เมื่อมีการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม มากยิ่งขึ้น เข้าใจเพิ่มมากขึ้น ก็จะเป็นเครื่องอุปการะเกื้อกูลให้มีการงดเว้นจากทุจริตประการต่างๆ ด้วยความเข้าใจที่ถูกต้อง พร้อมทั้งเข้าใจธรรมตามความเป็นจริง ไม่ใช่เราที่รักษาศีล แต่เป็นธรรมฝ่ายดีที่เกิดขึ้นเป็นไปเท่านั้น เป็นศีลที่ประกอบด้วยปัญญา ศีลจะบริสุทธิ์ขึ้นเพราะมีความเข้าใจถูกเห็นถูกเพิ่มขึ้น ซึ่งจะต้องอาศัยการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจจริงๆ ครับ.
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ศีลที่ไม่ประกอบด้วยปัญญา เช่น รักษาศีลเพื่อให้มีรูปงาม ไปเกิดในสวรรค์ ส่วนศีลที่ประกอบด้วยปัญญา คือ การรักษาศีลเพื่อบรรลุ มรรค ผล นิพพาน และ ขณะที่สติปัฏฐานเกิด ก็มีทั้งศีล สมาธิ และ ปัญญา ค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอบคุณ และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ
