พระอรหันต์ มีเจตนาหรือไม่

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจครับว่า เจตนาเจตสิก เกิดกับจิตทุกดวง ทุกประเภท คือ เกิดทั้ง กุศลจิต อกุศลจิต วิบากจิตและกิริยาจิต ด้วย ซึ่ง เจตนาเจตสิก แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ สหชาตกัมมปัจจัย เจตนาเจตสิกที่เกิดพร้อมกับจิต เช่น เจตนาเจตสิกที่เกิดกับ จิตเห็น เจตนาเจตสิกนั้น เป็นกรรมโดยนัยเกิดพร้อมกัน แต่ไม่ให้ผล คือ ไม่เกิดวิบาก ครับ รวมทั้ง เจตนาเจตสิกที่เกิดกับจิตของพระอรหันต์ที่เป็นกิริยาจิต เจตนาเจตสิก นั้น เป็นกรรมเช่นกัน แต่เป็นกรรมโดยนัย เกิดพร้อมกับจิต แต่ไม่ให้ผลเกิดวิบาก เพราะ ไม่ใช่กุศลจิต อกุศลจิต และ กรรม ที่เป็นเจตนาอีกประเภทหนึ่ง คือ นานักขณิกกัมมปัจจัย คือ เจตนาเจตสิกที่เกิดกับ กุศลจิต อกุศลจิต ที่ทำให้เกิดผล คือ เกิดวิบาก เช่น การฆ่าสัตว์ เป็นอกุศลกรรม ทำให้เกิดผล มีการเกิดในนรก หรือ เห็นไม่ดี ได้ยินไม่ดี ที่เป็นวิบาก ครับ

สรุปได้ว่า เจตนาเจตสิก มี ๒ ประเภท คือ ประเภทแรก เกิดพร้อมกับจิต แต่ไม่ให้ผลเป็นวิบาก เราเรียกว่าเป็นกรรม แต่เป็นกรรมโดยนัยที่เป็นเจตนาเจตสิกที่เกิดพร้อมกับจิต ที่เกิดกับจิตชาติวิบาก และชาติกิริยาของพระอรหันต์ คือ สหชาตกัมมปัจจัย และเจตนาอีกประเภททำให้เกิดผล คือเจตนาเจตสิกที่เกิดกับ กุศลจิต อกุศล จิต เช่น การให้ทาน ทำให้เกิดผล คือ เกิดในสวรรค์ การลักทรัพย์ ทำให้ตกนรก มี วิบาก คือ มีผลเกิดขึ้นในขณะถัดไป ครับ

ดังนั้น พระอรหันต์มีเจตนาหรือไม่ คำตอบ คือ มี แต่เป็นเจตนาเจตสิกที่เกิดกับ วิบากจิต และ กิริยาจิต พระอรหันต์มีจิต ๒ ชาติ เท่านั้น คือ วิบากจิตและกิริยาจิตเท่านั้น ดังนั้น เจตนาเจตสิกเกิดกับจิตทุกดวง เจตนาเจตสิกจึงเกิดกับจิตของพระอรหันต์ด้วย แต่เป็นกรรม โดยนัยเกิดพร้อมกัน คือ สหชาตกัมมปัจจัย คือเกิดพร้อมกับจิต เจตสิกอื่นๆ แต่ไม่ให้ผลเป็นวิบาก เพราะเกิดกับจิตที่เป็นวิบากและเป็นกิริยาจิตเท่านั้นซึ่งการจะเป็นกรรมที่ให้ผล เกิดวิบาก ต้องเป็น กุศลจิต อกุศลจิต ครับ พระอรหันต์ มีเจตนา เป็นกรรม แต่ไม่ให้ผลตามที่กล่าวมา ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สำคัญที่ความเข้าใจถูกเห็นถูกตั้งแต่ต้้นจริงๆ กล่าวถึงคำใดก็ต้องมีความเข้าใจในคำนั้นๆ ให้ชัดเจนด้วย

พระอรหันต์ เป็นบุคคลผู้ห่างไกลจากกิเลส เป็นผู้ดับกิเลสทั้งหลายทั้งปวงได้อย่างเด็ดขาด ไม่มีกิเลสเกิดขึ้นทำกิจหน้าที่อีกเลย พระอรหันต์ ไม่มีกุศลจิต ไม่มีอกุศลจิต แต่ยังมีจิตชาติอื่นๆ คือ ยังมีจิตชาติวิบาก ท่านยังต้องเห็น ยังได้ยิน ยังได้กลิ่น ยังลิ้มรส ยังรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสทางกาย (จนกว่าท่านจะดับขันธปรินิพพาน) แต่ไม่เป็นปัจจัยให้กิเลสเกิดขึ้นอีก เพราะท่านดับกิเลสได้หมดแล้ว และอีกประการหนึ่งพระอรหันต์มีจิตชาติกิริยา โดยปกติผู้ที่มิใช่พระอรหันต์ จะมีจิตชาติกิริยาเพียง ๒ ประเภท คือ ปัญจทวาราวัชชนจิต กับ มโนทวาราวัชชนจิต เท่านั้น แต่สำหรับพระอรหันต์มีมากกว่านั้น เช่น ขณะที่พระอรหันต์แสดงพระธรรมเพื่อให้ผู้อื่นได้เข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง ขณะนั้น เป็นมหากิริยาจิต (ไม่ใช่กุศลจิต) เป็นต้น เจตนาเจตสิก เป็นเจตสิกที่เกิดร่วมกับจิตทุกประเภท ไม่มีเว้นเลยแม้แต่ขณะเดียว เกิดกับจิตชาติกุศล ก็ได้ เกิดกับจิตชาติอกุศล ก็ได้ เกิดกับจิตชาติวิบากก็ได้ เกิดกับจิตชาติกิริยา ก็ได้ แต่สำหรับพระอรหันต์ ท่านมีเจตนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับจิตชาติวิบาก และชาติกิริยา เท่านั้น ไม่มีเจตนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับกุศลจิตและอกุศลจิต เพราะท่านไม่มีทั้งอกุศลจิต และไม่มีทั้งกุศลจิต ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

พระอรหันต์มีเจตนาได้ เป็นเจตนาเจตสิกที่เกิดกับจิตที่ดี เช่น พระอรหันต์ยังช่วยเผยแพร่ธรรมะ สอนธรรมะ ช่วยเหลืออนุเคราะห์ให้คนอื่นได้บุญ ขณะนั้นเป็นกิริยาจิต แต่ไม่ได้ให้ผลเป็นวิบาก ค่ะ

กราบอนุโมทนาครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

" พระอรหันต์มีเจตนาหรือไม่ คำตอบ คือ มี แต่เป็นเจตนาเจตสิกที่เกิดกับ

วิบากจิต และ กิริยาจิต พระอรหันต์มีจิต ๒ ชาติ เท่านั้น "

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ

ขอบคุณครับสำหรับ คำอธิบาย

ถามต่อครับ

เจตนาเจตสิก ที่พระอรหันต์มี จัดเป็นอภิสังขารหรือไม่ เพราะเหตุใดครับ

จาก เพราะอวิชชา เป็นปัจจัย สังขารจึงมี

ในเมื่อพระอรหันต์ไม่มีอวิชชาแล้ว สังขารในที่นี้ จึงควรหมายถึงอะไร

เรียนความเห็นที่ 6 ครับ

อภิสังขาร มุ่งหมายถึง เจตนาเจตสิกที่เป็นไปในบุญและบาปเท่านั้น เพราะฉะนั้นเจตนาของพระอรหันต์จึงไม่เป็นอภิสังขาร ครับ เพราะ ไม่ใช่เจตนาที่เกิดกับกุศลอกุศล ครับ

[๒๕๗] ในปัจจยาการเหล่านั้น สังขารเกิดเพราะอวิชชาเป็นปัจจัยเป็นไฉน? ปุญญาภิสังขาร อปุญญาภิสังขาร อาเนญชาภิสังขาร กายสังขารวจีสังขาร จิตตสังขาร

ในสังขารเหล่านั้น ปุญญาภิสังขาร เป็นไฉน? กุศลเจตนา เป็นกามาวจร เป็นรูปาวจร ที่สำเร็จด้วยทาน ที่สำเร็จด้วยศีล ที่สำเร็จด้วยภาวนา นี้เรียกว่า ปุญญาภิสังขาร

ในสังขารเหล่านั้น อปุญญาภิสังขาร เป็นไฉน? อกุศลเจตนาเป็นกามาวจร นี้เรียกว่า อปุญญาภิสังขาร

ในสังขารเหล่านั้น อาเนญชาภิสังขาร เป็นไฉน? กุศลเจตนาเป็นอรูปาวจร นี้เรียกว่า อาเนญชาภิสังขาร

ในสังขารเหล่านั้น กายสังขาร เป็นไฉน? กายสัญเจตนา เป็นกายสังขาร วจีสัญเจตนา เป็นวจีสังขาร มโนสัญเจตนา เป็นจิตตสังขาร เหล่านี้เรียกว่า สังขารเกิดเพราะอวิชชาเป็นปัจจัย.