อาการอย่างนี้มีแก่พระอรหันต์หรือไม่

๑. ควรทราบว่า การหลงลืมเป็นไปเพราะอกุศลธรรม มีนิวรณ์ เป็นต้น

ผู้ที่ละอกุศลธรรมได้หมดแล้ว ไม่หลงลืม พระอรหันต์ได้ชื่อว่า เป็นผู้ที่มีสติสมบูรณ์ การระลึกถึงกิจที่ทำ คำที่พูดแม้นานได้ เป็นกำลังของสติ พระอรหันต์แม้จะแก่เฒ่า มีอายุตั้งร้อยปี ท่านก็ไม่หลงลืมครับ

๒. อาการขนลุก เพราะกลัว ที่เกิดเพราะอกุศลไม่มีสำหรับพระอรหันต์ แม้ว่าท่านจะอยู่ป่า ที่เป็นป่าเปลี่ยว วิเวกวังเวง ท่านจะไม่มีอาการขนลุก แต่อาการขนลุกที่เกิดเพราะปีติ (กิริยาโสมนัส) ย่อมเกิดขึ้นแก่พระอรหันต์ได้ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาัสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระอรหันต์ เป็นผู้ที่ห่างไกลแสนไกลจากกิเลสโดยประการทั้งปวง ดับกิเลสทั้งปวงได้อย่างหมดสิ้นไม่มีเหลือ ไม่มีกิเลสใดๆ เกิดขึ้นอีกเลย ความประพฤติเป็นไปอย่างบุคคลผู้ที่มีกิเลส ย่อมไม่เกิดมีกับพระอรหันต์ ชีวิตของท่านก็ดำเนินต่อไปในฐานะของผู้ที่ดับกิเลสหมดแล้ว ไม่มีกุศลจิต ไม่มีอกุศลจิต เกิดขึ้น มีเพียงจิต ๒ ชาติเท่านั้น คือ วิบาก กับ กิริยา จนกว่าจะถึงกาละที่ท่านจะดับขันธปรินิพพาน เมื่อดับขันธปรินิพพพานแล้ว ไม่มีการเกิดอีกในสังสารวัฏฏ์ เป็นผู้สิ้นทุกข์โดยประการทั้งปวง ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตขอทุกๆ ท่านครับ...

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

๑. ลืม เช่น วางของไว้แล้วนึกไม่ออกว่าเอาไปวางไว้ตรงไหน เวลาจะใช้ก็หาไม่เจอ แบบคนทั่วไปที่ลืมกุญแจ ลืมโทรศัพท์ อะไรทำนองนั้น

- การหลงลืม คือ ขณะที่เป็นอกุศล เพราะ ปราศจากสติ ชื่อว่าหลงลืม ขณะที่เป็นกุศล มี สติ ขณะนั้นไม่หลงลืม การนึกไม่ออก จำไม่ได้ ของผู้ที่มีกิเลส ขณะนั้น ไม่มีสติเกิดร่วมด้วย เป็นอกุศล แต่แม้ขณะที่นึกออกว่า วางของไว้ที่ไหน เช่น วางกุญแจไว้ที่ตรงนี้ จะกล่าวว่ามีสติไม่ได้ เพราะการนึกได้ ไม่ใช่กิจของสติเท่านั้น เพราะ สติเจตสิกจะต้องเกิดกับจิตที่เป็นจิตที่ดี มีกุศลจิต เป็นต้น ขณะที่นึกได้ว่า ว่าวางของไว้ตรงไหน ขณะนั้นเป็นไปในทาน ศีล สมถภาวนา และวิปัสสนาหรือไม่ ในขณะนั้น ไม่เลย

ดังนั้น เมื่อไม่เป็นกุศลจิตประเภทใด ประเภทหนึ่ง จะกล่าวว่า มีสติขณะที่นึกออกว่า กุญแจวางไว้ตรงนี้ ที่นึกออกได้ จะกล่าวว่ามีสติไม่ได้ เพราะขณะนั้นไม่เป็นกุศลจิต เพราะสติเจตสิกเกิดกับจิตที่ดี มี กุศลจิตประเภทใดประเภทหนึ่ง แต่ขณะที่นึกได้ นึกด้วยอกุศลจิตก็ได้ ที่เป็น วิตกเจตสิก ที่สามารถนึกได้ เพราะ เคยมีสัญญา จำไว้ ในขณะที่วาง วิตกเจตสิก จึงตรึกนึกในขณะที่วางได้ เหมือนคนถามว่า ดูหนังเรื่องอะไร ตอบได้ครับว่า เรื่องนี้ แต่ไม่ได้หมายถึง จะต้องมีสติ หรือ มีสัญญาจำได้ แต่ควรกล่าวว่า เป็นวิตกเจตสิก ที่นึกขึ้นได้ ดังนั้น การนึกขึ้นได้ ว่าเอากุญแจเอาไปไว้ที่ไหน เป็นได้ทั้งอกุศลจิต กุศลจิตและกิริยาจิตของพระอรหันต์ นี่คือความละเอียดลึกซึ้งของพระธรรม ครับ

ส่วนการนึกไม่ได้ ก็ด้วยความหลงลืมสติที่เป็นอกุศล พระอรหันต์ ไม่เกิดอกุศลจิตแล้ว ดังนั้น ท่านย่อมไม่หลงลืม ดังเช่นปุถุชนผู้มีกิเลส ย่อมสามารถระลึกถึงสิ่งที่ทำได้ ครับ เพราะการกระทำของท่าน ก็ไม่ได้ทำด้วยอกุศล ไม่หลงลืมในขณะที่ทำ ท่านจึงไม่หลงลืมในสิ่งที่ทำไปแล้ว ครับ

๒. ขนลุก เพราะปีติหรือเพราะเหตุอย่างใดๆ ก็ตาม ถ้าพระอรหันต์ยังมีอาการที่ว่านี้ เหตุไรจึงมี และถ้าไม่มี เหตุไรจึงไม่มี

- ปีติเจตสิก เป็นปกิณณกเจตสิก คือ เป็นเจตสิกที่เกิดกับจิตได้ทุกประเภท ทั้งกุศล อกุศล วิบากและกิริยา เพราะฉะนั้น พระอรหันต์ที่มีจิต ๒ ชาติ คือ กิริยาจิตและวิบากจิต ก็สามารถมีปิติเจตสิกเกิดกับกิริยาจิตของท่านได้ เช่น ขณะที่ท่านอบรมสมถภาวนา เมื่อท่านอบรมฌาน ย่อมได้ปีติเกิดกับจิตของท่านได้ และก่อนจะถึงฌาน ย่อมเกิดปีติขั้นต้น ทำให้เกิดการขนลุก เพราะ ปีติได้ ที่ท่านกำลังอบรมสมถภาวนา อบรมฌาน ครับ

- ส่วนอาการขนลุกของปุถุชน ด้วยอกุศลก็ได้ แม้เกิดกับปิติ ก็เกิดกับอกุศลจิตก็ได้ ดังนั้น อาการขนลุก จึงเป็นได้ทั้งจิตที่เป็นกุศล อกุศลและ กิริยาจิตของพระอรหันต์ ครับ

ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา

อ้างอิงจาก : หัวข้อ 21078 ความคิดเห็นที่ 1 โดย prachern.s

๑. ควรทราบว่า การหลงลืมเป็นไปเพราะอกุศลธรรม มีนิวรณ์ เป็นต้น

ผู้ที่ละอกุศลธรรมได้หมดแล้ว ไม่หลงลืม พระอรหันต์ได้ชื่อว่า เป็นผู้ที่มีสติสมบูรณ์ การระลึกถึงกิจที่ทำ คำที่พูดแม้นานได้ เป็นกำลังของสติ พระอรหันต์แม้จะแก่เฒ่า มีอายุตั้งร้อยปี ท่านก็ไม่หลงลืมครับ

๒. อาการขนลุก เพราะกลัว ที่เกิดเพราะอกุศลไม่มีสำหรับพระอรหันต์ แม้ว่าท่านจะอยู่ป่า ที่เป็นป่าเปลี่ยว วิเวกวังเวง ท่านจะไม่มีอาการขนลุก

แต่อาการขนลุกที่เกิดเพราะปีติ (กิริยาโสมนัส) ย่อมเกิดขึ้นแก่พระอรหันต์ได้ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาค อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านด้วยครับ

พระอรหันต์ท่านไม่มีกิเลสแล้ว ท่านไ่ม่หลงลืม แต่ถ้าเป็นสถานที่ที่ท่านจะไป ตามถนนหนทาง หรือ ตำบล ท่านไม่รู้จักทาง ท่านก็สามารถถามคนอื่นได้ ค่ะ

พระอรหันต์ตัดกิเลสได้เพราะว่าเบื่อหน่ายทางโลกใช่หรือไม่ ยกตัวอย่าง คำว่าแหม น้องสาวคนนี้ดูน่ารักน่าจีบชอบพูดจาดีน่ารักจัง แต่พระอรหันต์อาจจะเบื่อหน่ายจึงเป็นอารมณ์ตรงกันข้ามกับชอบรักหลง

เรียนความเห็นที่ 6 ครับ

พระอรหันต์ดับกิเลสได้ เพราะปัญญา และความเบื่อหน่ายเกิดขึ้นได้ เพราะ มีปัญญาเป็นเหตุให้เกิดความเบื่อหน่าย ถ้าไม่มีปัญญา ก็ไม่สามารถเบื่อหน่ายได้เลย เพราะไม่ได้เห็นตามความเป็นจริงว่า ผู้หญิง สิ่งที่น่ารัก เป็นแต่เพียงสภาพธรรมที่เกิดขึ้นและดับไป ไม่เที่ยงเลย ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตนอยู่ในนั้น มีแต่เพียงธรรม ครับ เพราะฉะนั้น ปัญญาที่ทำให้ถึงความเป็นพระอรหันต์ และทำให้เกิดความเบื่อหน่าย เพราะ เห็นตามความเป็นจริงครับ

ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา