ฌาณเป็นมิจฉาปฏิปทา
ขออาจารย์ช่วยอธิบายคำว่า ฌานเป็นมิจฉาปฏิปทา ด้วยค่ะ
ขอบพระคุณค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจคำว่า มิจฉาปฏิปทา ก่อนครับ
ปฏิปทา หมายถึง ทาง เพราะฉะนั้น จึงมี ๒ ทาง คือ ทางถูกและทางผิด นั่นคือ สัมมาปฏิปทา และ มิจฉาปฏิปทา
ทางที่ถูก หรือ สัมมาปฏิปทา คือ ทางที่ทำให้ถึงการดับกิเลส ออกจากสังสารวัฏฏ์
ทางที่ผิด หรือ มิจฉาปฏิปทาคือ ทางที่ไม่ทำให้ถึงการดับกิเลส ไม่ออกจากสังสารวัฏฏ์
เพราะฉะนั้น การเจริญสติปัฏฐาน ๔ อริยมรรค ที่เป็นการเจริญวิปัสสนา เป็นหนทางที่ถูก เป็น สัมมาปฏิปทา ที่จะทำให้ถึงการดับกิเลส และ แม้กุศลประการอื่นๆ ที่ปรารภปรารถนาที่จะออกจากสังสารวัฏฏ์ ก็ชื่อว่า สัมมาปฏิปทา
ดังอรรถกถา อธิบายว่า ผู้ที่ให้ทาน แม้เพียงข้าวกระบวยเดียว แต่ ปรารภ ปรารถนาเพื่อถึงการดับกิเลส ชื่อว่า สัมมาปฏิปทา เพราะทางที่ชอบ คือ เป็นทางให้ถึงการดับกิเลสได้ในอนาคต
สรปุได้ว่า สัมมาปฏิปทา คือ การเจริญกุศลประการใดประการหนึ่ง ที่เป็นไป เพื่อออกจากวัฏฏะ ดับกิเลส ดังนั้น ขณะที่เจริญฌาน แต่ฌานนั้น ปรารภเจริญ เพื่อถึงการดับกิเลส รวมทั้งฌานนั้นเป็นอารมณ์ของการเจริญวิปัสสนา ฌานนั้นไม่จัดเป็น มิจฉาปฏิปทา แต่ เป็น สัมมาปฏิปทา ครับ
มิจฉาปฏิปทา คือ ทางที่ผิด คือ อกุศลก็ชื่อว่าทางที่ผิด และ กุศลอะไรก็ตามที่เจริญแล้ว ปรารถนาเพื่อการเกิด ในภพภูมิที่ดี เพื่อได้ รูป เสียง กลิ่น รส ที่ดี เป็นต้น อันไม่เป็นไป เพื่อการออกจากสังสารวัฏฏ์ ชื่อว่าเป็น มิจฉาปฏิปทา เพราะเป็นทางที่ผิด คือ เป็นทางที่จะต้องเวียนว่ายตายเกิด อยู่ในสังสารวัฏฏ์ต่อไป ครับ
เช่น ให้ทาน เพื่อที่จะได้ผลของบุญ ให้ทาน เพื่อจะได้เกิด ในภพภูมิที่ดี และ เจริญฌาน สมถภาวนา เพื่อจะได้เกิดในพรหมโลก เสวยสุข ซึ่ง ฌานนั้นก็ชื่อว่า เป็นมิจฉาปฏิปทา เพราะ เป็นไปเพื่อการได้ เป็นไปเพื่อยังอยู่ในภพ เป็นไปในการที่จะอยู่ในสังสารวัฏฏ์ จึงเจริญฌาน หรือ การได้ฌานด้วยจุดประสงค์ที่ผิด ว่าเป็น มิจฉาปฏิปทา ครับ
เพราะฉะนั้น กุศลประเภทเดียวกัน มี ฌาน เป็นต้น เป็นสัมมาปฏิปทาก็ได้ มิจฉาปฏิปทาก็ได้ สำคัญคือ จุดประสงค์ที่ผิด หรือ ถูก และมีปัญญาเพื่อเป็นไปเพื่อที่จะดับกิเลส หรือไม่ดับกิเลส ครับ
ส่วน ประโยชน์ของฌาน คือ เป็นไปเพื่อการอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน คือ สงบจากกิเลส ชั่วขณะที่เป็นฌาน ครับ แต่ ฌาน ไม่ใช่หนทางการดับกิเลส วิปัสสนา เป็นหนทางการดับกิเลส ครับ
เชิญคลิกอ่านที่นี่
มิจฉาปฏิปทาเพราะถือวัฏฏะเป็นสำคัญ
สัมมาปฏิปทาโดยแท้เพราะเป็นฝ่ายวิวัฏฏะ
ตั้งจิตไว้ผิด ตั้งจิตไว้ชอบ [อรรถกถา ปณิหิตอัจฉวรรค สูตรที่ ๒]
ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
กุศลใดๆ ก็ตามที่กระทำไป เพื่อได้ ไม่ใช่เพื่อละ (เหมือนกับการทำงานเพื่อต้องการค่าจ้าง เมื่อทำเสร็จแล้ว ก็ได้ค่าแจ้งเป็นการตอบแทน) ย่อมทำให้วนเวียนอยู่ในสังสารวัฏฏ์ ยังไม่ออกจากสังสารวัฏฏ์ ก็ยังเป็นมิจฉาปฏิปทา เพราะยังไม่ใช่หนทางที่จะเป็นไปเพื่อการรู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริง จนสามารถดับกิเลสได้ตามลำดับขั้น ที่จะเป็นสัมมาปฏิปทา ก็คือ กุศลที่ทำให้ออกจากสังสารวัฏฏ์ ซึ่งจะต้องเป็นเรื่องของการอบรมเจริญปัญญา ที่จะเข้าใจสภาพธรรมที่มีจริงตามความเป็นจริง
บุคคลผู้ที่อบรมเจริญสมถภาวนาจนได้ฌาน เมื่อฌานยังไม่เสื่อม ก็ทำให้เกิดในพรหมโลก แต่เมื่อสิ้นสุดจากความเป็นพรหมบุคคล แล้ว ก็ยังต้องกลับมาสู่ความเป็นอย่างนี้ ยังมีการติดในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในโผฏฐัพพะ ยังไม่รู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ตามความเป็นจริง ยังไม่ออกจากสังสารวัฏฏ์ ก็ยังเป็นมิจฉาปฏิปทาอยู่ เป็นสัมมาปฏิปทาไม่ได้
แต่ที่จะเป็นสัมมาปฏิปทา ก็ต่อเมื่อมีความเข้าใจถูกในลักษณะของสภาพธรรมที่มีจริงตามความเป็นจริง สะสมอุปนิสัยมา ที่จะอบรมเจริญสมถภาวนา ก็อบรมเจริญสมถภาวนา แต่ก็ได้อบรมเจริญวิปัสสนาที่จะเข้าใจสภาพธรรมที่มีจริงตามความเป็นจริงด้วย เพราะฌาน ก็เป็นธรรมที่มีจริง ผู้ที่อบรมเจริญวิปัสสนา ก็สามารถเข้าใจสภาพธรรมที่มีจริง ได้ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นสภาพธรรมใดๆ ก็ตาม สำคัญอยู่ที่ปัญญาที่เข้าใจสภาพธรรมที่มีจริง ตามความเป็นจริง ครับ
...ขออนุโมนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ฌาน หมายถึงเพ่ง หรือเผา เช่น ถ้าเป็นฝ่ายกุศลก็เผาอกุศล
ตรงข้ามถ้าเป็นฝ่ายอกุศลก็เผากุศล
ฌานมีทั้งโลกุตตร และ โลกียะ
ประโยชน์ของฌานทำให้ไปเกิดในพรหมโลก ถ้าฌานนั้นไม่เสื่อม ค่ะ
ขอบคุณและขออนุโมทนาในคำอธิบายค่ะ
ถ้าหวังว่าทำความดีเพื่อจะไปเกิดบนสวรรค์ก็เป็นมิจฉาปฏิปทา ใช่หรือไม่คะ
เรียนความเห็นที่ 4 ครับ
ความดีประการต่างๆ ที่เป็น ทาน ศีล สมถภาวนา มีการได้ฌาน เป็นต้น
หากทำความดีเพื่อ "ได้" อันเป็นไป เพื่อติดข้อง เพื่อเกิดในภพภูมิที่ดี มีการเกิดในสวรรค์ และ ไม่พ้นไปจากสังสารวัฏฏ์ เพราะ ปรารถนาที่จะเกิดในภพดี กุศลนั้นจัดเป็น มิจฉาปฏิปทา ซึ่งผู้ถามมีความเข้าใจถูกต้องแล้ว ครับ
ขออนุโมทนา