เหตุให้เกิดปโยคสมบัติ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

การศึกษาพระธรรม สำคัญที่การตั้งต้น เมื่อกล่าวถึงคำอะไร ก็ต้องมีความเข้าใจให้จัดเจนในคำที่กล่าวถึงให้ถูกต้องด้วย ว่า คือ อะไร หรือ หมายถึงอะไร แม้แต่คำว่า ปโยคสมบัติ ก็เช่นเดียวกัน หมายถึง ความถึงพร้อมด้วยความประกอบซึ่งความประกอบในที่นี้ได้แก่ความเพียรที่เป็นไปในทางฝ่ายกุศล ไม่พ้นไปจากความเพียรที่เกิดขึ้นเป็นไปในกุศลประการต่างๆ ทั้งในเรื่องของทาน ศีล การอบรมความสงบของจิต และ การอบรมเจริญปัญญา

เมื่อได้ศึกษาพระธรรม ก็จะเข้าใจว่า ธรรมซึ่งเป็นสิ่งที่มีจริงที่เกิดขึ้นเป็นไปนั้น จะเกิดขึ้นโดยปราศจากเหตุปัจจัยไม่ได้ ต้องอาศัยเหตุปัจจัยเกิดขึ้น แม้แต่เห็นในขณะนี้ ก็เพราะเหตุปัจจัยหลายอย่าง มีกรรมเป็นปัจจัย มีที่เกิดของจิตเห็น มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยเป็นต้น

ความเพียรที่เป็นไปในทางฝ่ายกุศล ก็เป็นเช่นเดียวกัน เกิดเพราะเหตุปัจจัย เพราะเคยสะสมกุศลประการนั้นๆ มา ก็เป็นเหตุให้กุศลนั้นๆ เกิดขึ้นเป็นไปได้ เพราะได้ฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมอบรมเจริญปัญญา สะสมความเข้าใจถูก เห็นถูกไปตามลำดับ เมื่อมีความเข้าใจมากยิ่งขึ้น ก็จะเป็นเครื่องอุปการะให้ความประพฤติเป็นไปในชีวิตประจำวันคล้อยไป น้อมไปในทางที่ถูกที่ควรยิ่งขึ้น

และการคบคนก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้เป็นผู้มีความเจริญยิ่งขึ้นในกุศลธรรม นั่นก็คือ การคบกัลยาณมิตร คบคนดีมีปัญญา ท่านเหล่านี้ก็จะแนะนำในสิ่งที่ถูกที่ควรให้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง แนะนำให้ได้ฟังสัทธรรม ก็จะเป็นเหตุให้ได้เข้าใจถูกเห็นถูก ละเว้นในสิ่งที่ควรงดเว้น และกระทำในสิ่งที่ควรกระทำ ความเพียรที่เกิดขึ้นเป็นไปนั้น ก็เป็นความเพียรที่เป็นไปกับด้วยกุศล ซึ่งจะแตกต่างไปจากการคบคนชั่วอย่างสิ้นเชิง เพราะ การคบคนชั่ว ไม่ได้ทำให้ความดีเจริญขึ้นได้เลย มีแต่จะทำให้ความไม่ดีเกิดเพิ่มมากยิ่งขึ้น ครับ

ขอเชิญคลิกอ่านข้อความเพิ่มเติมได้ที่นี่ครับ

เหตุให้เกิดความเพียร (ทั้งทางกุศลและอกุศล)

ปโยคสมบัติ กับ วิริยเจตสิก

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

ขึ้นอยู่กับหลายๆ ปัจจัย หลายๆ เหตุเช่น อาศัยบุญที่เคยทำไว้แต่ปางก่อน ทำให้ได้พบกัลยาณมิตร และทำให้ได้ฟังธรรม ความเพียรในทางกุศล เช่น การฟังธรรมก็เพิ่มขึ้น ความเข้าใจก็เพิ่มขึ้นด้วย ค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ปโยคะ หมายถึง ความเพียร ซึ่งมี ๒ อย่าง คือ

ปโยคสมบัติ คือ ความเพียรชอบ ความเพียรที่ถูกต้อง

ปโยควิบัติ ความเพียรไม่ถูกต้อง

ซึ่งในพระอภิธรรมปิฎก ได้อธิบายในส่วนของคำว่า ปโยคสมบัติไว้ว่า คือ ความเพียรที่ถูกต้องในการทำกุศลกรรมประการใด ประการหนึ่ง เช่น การงดเว้นจกาการฆ่าสัตว์ งดเว้นจากการลักทรัพย์ เป็นต้น ซึ่งขณะนั้นป็นกุศลจิต ในขณะนั้น ก็มีวิริยเจตสิก ความเพียรที่เกิดร่วมกับกุศล จึงเป็นปโยคสมบัติในขณะนั้น ครับ

เพราะฉะนั้น ความเพียรที่ถูกต้อง ที่เป็นกุศลจิตที่ประกอบด้วยวิริยะ จะเกิด เจริญขึ้นได้ ก็ด้วยการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม เพื่อความเจริญขึ้นของปัญญา เพราะ สภาพธรรมที่เป็นปัญญา เป็นหัวหน้าของกุศลธรรม ด้วยเหตุที่ว่า เมื่อมีปัญญา ย่อมทำให้กุศลประการต่างๆ ทั้งขั้นทาน ศีล ภาวนา เจริญขึ้น ซึ่งขณะใดที่กุศลเกิดขึ้น ขณะนั้นก็มีความเพียรที่ถูกต้อง ปโยคสมบัติในขณะนั้น ครับ

แต่ถ้าเป็นผู้มีความเห็นผิด และมีกิเลสมาก ย่อมเป็นปัจจัยให้เกิด ปโยควิบัติ คือการเพียรที่ไม่ถูกต้อง ที่ทำชั่ว ทำอกุศลกรรมประการต่างๆ เป็นสำคัญ ครับ

ขออนุโมทนา อ.คำปั่น และ อ.วรรณี และผู่ร่วมสนทนา และ ทุกท่าน มา ณ ที่นี้ ครับ

ขอบพระคุณมากค่ะ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาค่ะ