อ่านคือจำเสียง

กำลังฟังพระธรรมต้องมีเสียงแน่นอน แต่ถ้าเห็นคนที่ไม่รู้ภาษาไทยก็ไม่รู้ว่าคำนั้น เสียงนั้นหมายถึงอะไร แต่เวลาที่ได้ยินเสียง เช่น ธรรม เข้าใจได้ทันทีหรือเปล่า

ทุกคนได้ยินเสียงนี้หมด แต่คิดต่างๆ กันไป ไม่ตรงตามความหมายที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง

การศึกษาธรรม เพื่อมีความเห็นถูก มีความเข้าใจถูก ไม่ใช่เพียงได้ยินเสียง ต้องมีความเข้าใจในเสียงที่มุ่งกล่าวถึงสภาพธรรมที่มีจริงให้เข้าใจได้ จะอ่านหรือจะฟัง หรือจะคิด คิดก็เป็นคำๆ คิดเรื่องเสียงเหมือนกัน ถ้าขณะนั้นไม่ได้คิดถึงรูปร่างสัณฐาน แต่คิดถึงคำ หรือเสียง เป็นเรื่องของความจำด้วย เพราะเหตุว่า ถ้าไม่มีความจำใดๆ เลยทั้งสิ้น เสียงก็ผ่านไป โดยที่ไม่รู้ว่าเสียงนั้นคืออะไร เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่มีจริงก็เป็นสิ่งที่ละเอียดที่จะต้องรู้ ว่าแม้แต่จิตของสัตว์เดรัจฉาน หรือว่าของมนุษย์ก็ต้องต่างกัน ที่ว่า เพราะอกุศลกรรมทำให้ ไม่สามารถที่จะไตร่ตรองและเข้าใจในเสียงที่ได้ยิน ประการหนึ่ง และสำหรับคนที่เกิดมาเป็นมนุษย์แต่ไม่ประกอบด้วยปัญญา แม้ว่าได้ยินเสียง เข้าใจคำ เข้าใจความหมาย แต่ไม่สามารถที่จะเข้าถึงเนื้อความหรืออรรถที่จะเข้าใจได้ ก็อีกอย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องของแต่ละขณะจิต ซึ่งหลากหลายมาก และเป็นความละเอียดที่จะมีการรู้ถึงสิ่งที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และก็เพราะความไม่รู้ จึงรวมเป็นหนึ่งหรือว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด แต่ว่าถ้าเป็นความละเอียดก็คือ แต่ละขณะจิต ตั้งแต่ได้ยินเกิดขึ้น เพราะปัจจัย แต่ว่า เพียงได้ยินเสียง แต่หลังจากที่ได้ยินเสียงแล้ว ความจำเสียงต่างกันหลากหลาย ถ้าสามารถที่จะจำได้ละเอียด ก็รู้ความหลากหลายได้ละเอียดขึ้น การออกเสียงอักขระในภาษาบาลี คนไทยออกเสียงอย่างหนึ่ง แต่ผู้ที่สามารถจำในการออกเสียงอย่างถูกต้องของอักขระนั้นก็สามารถที่จะ บางคนเพียงแค่จำ แต่ไม่สามารถที่จะเปล่งเสียงออกมาได้อย่างนั้น นี่เป็นแต่ละขณะของธรรมที่เกิดขึ้นเป็นไปอย่างละเอียดยิ่งที่จะทำให้รู้ว่า แม้แต่เพียงขณะนี้ที่ได้ยินความเข้าใจในความหมายนั้นก็ต่างกัน คนที่ไม่รู้ภาษาบาลี กับคนที่รู้ภาษาบาลีจะต่างกันมาก เราได้ยินคำว่าวิญญาณ เราก็รู้ว่าหมายถึงธาตุรู้ ซึ่งกำลังเห็นหรือกำลังได้ยิน แต่คนที่รู้ภาษาบาลีก็จะสามารถรู้ว่าพยัญชนะนั้นหมายความถึงอะไร มาจากคำไหน มาจากคำว่า รู้