บุคคลผู้มีทวารอันไม่คุ้มครองแล้วในอินทรีย์ทั้งหลายเป็นไฉน ?

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจาก

พระอภิธรรมปิฎก ธาตุกถา-บุคคลบัญญัติ เล่ม ๓ - หน้าที่ 256

[๖๔] ๑. อินทริยาคุตตทวารบุคคลบุคคลผู้มีทวารอันไม่

คุ้มครองแล้วในอินทรีย์ทั้งหลายเป็นไฉน?

ความเป็นผู้มีทวารอันไม่คุ้มครองแล้วในอินทรีย์ทั้งหลาย

ในข้อนั้นเป็นไฉน?

บุคคลบางคนในโลกนี้ เห็นรูปด้วยตา

เป็นผู้ถือเอาซึ่งนิมิต เป็นผู้ถือเอาซึ่งอนุพยัญชนะ

อกุศลธรรมทั้งหลายอันลามก คืออภิชฌา และโทมนัส

พึงซ่านไปตามบุคคลผู้ไม่สำรวมอินทรีย์ คือ จักษุนี้อยู่

เพราะการไม่สำรวมอินทรีย์

คือ จักษุใด เป็นเหตุ ย่อมไม่ปฏิบัติเพื่อสำรวมอินทรีย์ คือจักษุนั้น

ย่อมไม่รักษาอินทรีย์ คือ จักษุ

ย่อมไม่ถึงความสำรวมในอินทรีย์ คือจักษุ

ฟังเสียงด้วยหู ฯลฯ สูดกลิ่นด้วยจมูก ฯลฯ ลิ้มรสด้วยลิ้น ฯลฯ

ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย ฯลฯ รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจแล้ว เป็นผู้ถือเอาซึ่งนิมิต

เป็นผู้ถือเอาซึ่งอนุพยัญชนะ อกุศลธรรมทั้งหลายอันลามก คือ อภิชฌาและโทมนัส

พึงซ่านไปตามบุคคลผู้ไม่สำรวมอินทรีย์ คือ ใจใดเป็นเหตุ ย่อมไม่ปฏิบัติ

เพื่อสำรวมอินทรีย์ คือ ใจนั้น ย่อมไม่รักษาอินทรีย์ คือ ใจ ย่อมไม่ถึงความ

สำรวมอินทรีย์ คือ ใจ การไม่คุ้มครอง การไม่ปกครอง การไม่รักษา การไม่

สำรวมอินทรีย์ทั้ง ๖ เหล่านั้นอันใด นี้ชื่อว่า ความเป็นผู้มีทวารอันไม่คุ้มครอง

แล้วในอินทรีย์ทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยความเป็นผู้มีทวารอันไม่คุ้มครองแล้ว

ในอินทรีย์ทั้งหลายนี้ ชื่อว่า

เป็นผู้มีทวารอันไม่คุ้มครองแล้วในอินทรีย์ทั้งหลาย.