ชีวิตเป็นสภาพธรรมต่าง ๆ ไม่อยู่ในบังคับบัญชา

ชีวิตเราเป็นสภาพธรรมต่างๆ ซึ่งเปลี่ยนไปเรื่อย และไม่อยู่ในบังคับบัญชา เราอาจจะรู้สึกว่ายากที่จะเข้าใจธรรมที่พระพุทธองค์ทรงสอนว่า ไม่มีตัวตน ความพอใจยึดมั่นในตัวตนนั้นลึกเหลือเกิน เราอยากจะบังคับบัญชาร่างกายเรา เราอยากบังคับบัญชาจิตใจความรู้สึกและประสบการณ์ทุกอย่างของเรา อย่างไรก็ตามเราจะเห็นได้ว่า ร่างกายก็เป็นสภาพธรรมที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เราบังคับบัญชาร่างกายเราไม่ได้ เราจะไม่ให้แก่ชราไม่ได้ สิ่งที่เราเรียกว่า จิตใจ ก็เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาเราอยากใจดี และมีปัญญาตลอดเวลา แต่บ่อยครั้งที่เรามีโลภะ ใจดำ และ หลงไปในสภาพธรรมต่างๆ เราอยากฟังคำเพราะๆ จากคนอื่น แต่เรากลับได้ยินคำหยาบคายแทน หรือบางคนอาจจะทำไม่ดีกับเรา เราอยากประสบแต่สิ่งที่น่าพอใจ แต่ก็เป็นไปไม่ได้ ผลก็คือ เรามักจะรู้สึกไม่สมหวัง และขมขื่นด้วยซ้ำ การเห็น การได้ยินสิ่งที่น่าพอใจและไม่น่าพอใจ ประสบการณ์ของเราทั้งหมด เป็นสภาพธรรมที่เกิดขึ้นเพราะมีเหตุปัจจัยที่สมควร เราไม่ใช่ผู้บังคับบัญชาสภาพธรรมเหล่านั้น แทนที่จะตำหนิผู้อื่นเมื่อชีวิตไม่เป็นไปตามใจหวัง แทนที่จะยอมให้เกิดความรู้สึกผิดหวังก็อบรมเจริญปัญญารู้สภาพธรรมต่างๆ ในชีวิตของเราได้