อินทรีย์สังวร และ สติสัมปชัญญะ.

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจาก

พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 319

อินทรีย์สังวร

(๑๒๒) มหาบพิตร อย่างไร ภิกษุชื่อว่าเป็นผู้คุ้มครองทวารใน อินทรีย์ทั้งหลาย. มหาบพิตร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เห็นรูปด้วยจักษุแล้ว ไม่ถือนิมิต ไม่ถืออนุพยัญชนะ เธอย่อมปฏิบัติเพื่อสำรวมจักขุนทรีย์ ที่เมื่อไม่สำรวม แล้ว จะเป็นเหตุให้อกุศลธรรมอันลามก คืออภิชฌาและโทมนัสครอบงำ นั้น ชื่อว่า รักษาจักขุนทรีย์ ชื่อว่าถึงความสำรวมในจักขุนทรีย์ ภิกษุ ฟังเสียงด้วยโสต ... ดมกลิ่นด้วยฆานะ ... ลิ้มรสด้วยชิวหา ... ถูกต้องโผฏฐัพพะด้วยกาย ... รู้แจ้งธรรมารมณ์ด้วยใจ แล้ว ไม่ถือนิมิต ไม่ถืออนุพยัญชนะ เธอย่อมปฏิบัติเพื่อสำรวมมนินทรีย์ ที่เมื่อไม่สำรวมแล้ว จะเป็นเหตุให้อกุศลธรรมอันลามก คืออภิชฌาและ โทมนัสครอบงำนั้น ชื่อว่า รักษามนินทรีย์ ชื่อว่า ถึงความสำรวมใน มนินทรีย์ ภิกษุประกอบด้วยอินทรีย์สังวรอันเป็นอริยะเช่นนี้ ย่อมได้เสวย สุขอันไม่ระคนด้วยกิเลสในภายใน มหาบพิตร ภิกษุชื่อว่า เป็นผู้คุ้มครอง ทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ด้วยประการดังกล่าวมานี้แล.

(๑๒๓) มหาบพิตร อย่างไร ภิกษุชื่อว่าเป็นผู้ประกอบด้วย

สติสัมปชัญญะ.

มหาบพิตร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมทำความรู้สึกตัวในการก้าว ในการถอย ในการแล ในการเหลียว ในการคู้เข้า ในการเหยียดออก ในการทรงสังฆาฏิ บาตร และจีวร ในการฉัน ในการดื่ม ในการเคี้ยว ในการลิ้ม ในการถ่ายอุจจาระปัสสาวะ ย่อมทำความรู้สึกตัวในการเดิน การยืน การนั่ง การหลับ การตื่น การพูด การนิ่ง มหาบพิตร ภิกษุ ชื่อว่าเป็นผู้ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ ด้วยประการดังกล่าวมานี้แล.

อินทรียสังวร และ สติสัมปชัญญะ ก็คือการอบรมเจริญสติปัญญาเพื่อรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่ กำลังปรากฏทางตา ทางหู ... ทางใจ ทั่วทั้ง 6 ทาง ว่าไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตน เราเขา หรือเป็นสี่งหนึ่งสี่งใด นั่นเอง ซึ่งต้องฟังพระสัทธรรม คือฟังธรรมมาก นานจนเข้าใจจริงๆ ในลักษณะของสภาพธรรม คือเข้าใจเรี่องราวของธรรม ยังต้องอบรมเจริญสติสัมปชัญญะอีกมาก นาน เพื่อรู้ลักษณะจริงๆ ของธรรม รู้ปรมัตถลักษณะของธรรม ที่ไม่มีชื่อ เป็นปริตธรรม คือสั้นแสนสั้นและเล็กน้อย เกิดดับติดต่อกันรวดเร็วมาก จนทั่วทั้ง 6 ทาง ... .ครับ