สนทนาธรรม ณ แพรวอาภาเพลส ราชบุรี - รู้ได้อย่างไร ว่า เข้าใจธัมมะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

รู้ได้อย่างไร ว่า เข้าใจธัมมะ

ณ แพรวอาภาเพลส ราชบุรี อังคาร ๒๕ มิถุนายน ๒๕๕๖

คุณจรัญ ฉลวยศรีเมือง (ผู้ดำเนินรายการ) คำถามหลายๆ คำถาม นะครับ จะมีแนวคำตอบ ที่ต้องการคำตอบ คล้ายๆ กัน คือ ได้ยิน ได้ฟัง ท่านอาจารย์ ได้กล่าวเหมือนกับเตือน หรือว่า ชวนให้คิดน่ะว่า รู้ได้อย่างไร ว่า เข้าใจธัมมะ ตรงนี้ อยากจะให้ ท่านอาจารย์ ช่วยขยายว่า เจตนา เพื่อให้ เข้าใจ อย่างไร ครับ

ท่านอาจารย์สุจินต์ เข้าใจ คำที่ได้ยิน เช่น ธัมมะ เวลานี้ นะคะ เข้าใจหรือยังว่า หมายความถึง สิ่งที่มีจริง นี่คือ เข้าใจแล้ว แต่ว่า เพียงเข้าใจคำ พูดถึง สิ่งที่มีจริง ขณะนี้ เช่น เห็น ได้ยิน แต่ก็ยังไม่ได้รู้ว่า เห็น เกิดแล้วดับ ไม่ใช่เรา ด้วยเหตุนี้ พระธรรม ที่ทรงแสดงนี่ค่ะ ๔๕ พรรษา เพื่ออนุเคราะห์ให้ผู้ที่ได้ยินได้ฟังเนี่ย สามารถที่จะเข้าใจขึ้น วันนี้ได้ยินเพียงแค่ว่า ทุกอย่างเป็นธัมมะ แล้วก็ลืม แต่ว่า ถ้าได้ยินบ่อยๆ ก็จะรู้ได้ว่า ทุกอย่างมีจริงๆ แต่ว่า ยังไม่ รู้ ตามความเป็นจริง เพียง ได้ยิน ว่า เป็นธัมมะ ซึ่งเกิดดับ

เพราะฉะนั้น ผู้นั้น ก็เป็น ผู้ตรง ใครจะมาสรรเสริญว่า คนนี้รู้มาก ฟังธัมมะตั้งนาน หรือ นั่งนิ่งๆ ป่านนี้คงจะไป รู้ อะไร มากน้อยแค่ไหน คนนั้น ก็ย่อมรู้ตัว ตามความเป็นจริง ว่า ความจริงเป็นยังไง ไม่ได้ เข้าใจ อะไร เลย มีนายแพทย์ท่านหนึ่ง ท่านก็พาบุตรชายของท่านไปนั่งปฏิบัติ แล้วก็มีคนที่กล่าวชมบุตรชายของท่านว่า คงได้เยอะมากเลย นั่งนิ่งๆ แล้วลูกเขาก็บอกพ่อว่า มีคนชมว่าอย่างนี้ แต่ว่า รู้หรือเปล่าว่า เขาไม่ได้อะไรเลย เขาก็นั่งเฉยๆ แต่คนอื่นก็กลับคิดว่า เขาเข้าใจดี เพราะเหตุว่า นั่งได้นาน หรือ อะไรอย่างนี้

นั่นเป็นสิ่งซึ่งไม่จริง แล้วไม่สามารถที่จะรู้ได้ เพราะฉะนั้น ความจริงเป็นอย่างไร คนอื่นจะว่าอย่างไร ก็เป็น ความคิดของแต่ละคน แต่ ความจริง ก็ยังต้องเป็น ความจริง อย่างที่ถาม เมื่อกี้นี้ กรุณาถามอีกครั้งหนึ่งค่ะ เรื่องของการปฏิบัติ ที่ถามคุณคำปั่น

คุณจรัญ เรื่องของสมาธิ ใช่ไหมครับ

ท่านอาจารย์สุจินต์ ค่ะ

คุณจรัญ ก็คือ ถามว่า การนั่งสมาธิเนี่ย จะบรรลุถึง พระนิพพาน ได้อย่างไร อย่างนี้

ท่านอาจารย์สุจินต์ ค่ะ พูดกันไป พูดกันมา แล้ว สมาธิคืออะไร เพราะฉะนั้น ไม่ว่าจะพูดกัน ทั้งวัน แต่ไม่รู้ว่า คำนั้นคืออะไร สามารถจะ เข้าใจ ได้ไหม แล้ว นิพพานคืออะไร ก็พูดกันไปอีกนะคะ วันนึง สองวัน สิบวัน แต่ว่า นิพพานคืออะไร ก็ไม่รู้ เพราะฉะนั้น ทุกอย่างนี่ค่ะ ต้องตั้งต้นที่ คือ อะไร

เพราะฉะนั้น สมาธิคืออะไร มีจริงๆ หรือเปล่า ถ้ามีจริง คืออะไร สภาพธัมมะ ที่ตั้งมั่น ในสิ่งที่ปรากฏ ขณะนี้ ถ้าไม่มี ธาตุรู้ ซึ่ง เราจะใช้คำง่ายๆ ที่เราเข้าใจกันได้ ก็คือ จิต ถ้ามีแต่รูปร่างกาย ไม่มีจิตเลยเนี่ย ทำอะไรได้ไหม ร่างกายนี้ ทำอะไรไม่ได้เลย เพราะฉะนั้น จิต มี ทำให้ รูปนี้ สามารถเคลื่อนไหวได้ พูดได้ ทำกิจการงานอะไรก็ได้

เพราะฉะนั้น จริงๆ แล้ว เนี่ยค่ะ ยังไม่รู้จัก แม้แต่ เป็นจิต ที่กำลังมี ในขณะนี้ แล้วก็จะรู้จัก สมาธิ ได้อย่างไร เพราะฉะนั้น ใครก็ตามนะคะ ที่ไม่ได้รู้จริงๆ ในความจริงของคำที่กล่าวคนนั้นก็ไม่มีทางที่จะได้เกิดความรู้ความเข้าใจอะไรเลยทั้งสิ้น แม้ว่าจะเป็นคำว่า สมาธิ หรือไม่ว่าจะเป็นคำว่า นิพพาน

นิพพานคืออะไร สมาธินี้คืออะไร เดี๋ยวนี้ไม่รู้ แม้แต่ จิตคืออะไร รู้ว่า จิตมีจริงๆ แต่เดี๋ยวนี้ จิตอยู่ที่ไหน เห็นเป็นจิตหรือเปล่า ได้ยินเป็นจิตหรือเปล่า คิดเป็นจิตหรือเปล่า มีคนที่ส่ายหน้าก็มีนะคะ พยักหน้าก็มี เพราะว่าเป็นชื่อ เพราะฉะนั้นก็ไม่ได้รู้เลย จนกว่าจะรู้ว่า ขณะนี้มีอะไร

มี ธาตุ ที่ไม่สามารถจะ รู้ อะไรได้เลย เช่น แข็ง ใครจะกระทบแข็ง แข็ง ไม่เจ็บ ไม่รู้สึก ไม่รู้อะไรเลยว่า กระทบ เสียงเกิดขึ้น เสียงก็ไม่รู้อะไร กลิ่นมีนะคะ กลิ่นก็ไม่สามารถจะรู้อะไรได้ แต่ถ้า ไม่มี ธาตุชนิดหนึ่ง ธาตุที่สามารถรู้ สามารถเห็น สามารถได้ยิน สามารถคิดนึก สิ่งต่างเหล่านี้ ก็ปรากฏ ไม่ได้เลย

เพราะฉะนั้น สิ่งซึ่งสำคัญที่สุด คือ ธาตุรู้ ซึ่งภายใน เวลาเล็กน้อยนี่ ก็คงจะยาก แต่ว่า ถ้าพูด คำ ที่เคยได้ยินได้ฟัง บ่อยๆ และ อาจจะเข้าใจได้ ก็คือว่า จิต ทุกคนมีจิต ก็ใช้คำว่า จิต ก็แล้วกัน แต่ว่าจิตคืออะไร ก็คือ ธาตุรู้ ซึ่งสามารถที่จะรู้ ต่างกับ สภาพธัมมะ ซึ่งไม่สามารถจะ รู้ เช่น แข็ง จิตไม่ใช่แข็ง จิตไม่ใช่กลิ่น จิตไม่ใข่รส แต่จิตเป็นสภาพที่กำลังรู้ เกิดมาก็ เห็น ได้ยิน ลิ้มรส นี่คือจิต

เพราะฉะนั้น จิตเป็นสมาธิหรือเปล่า ถ้าไม่มี การที่ พระผู้มีพระภาค ทรงแสดง พระธรรม สับสน ปนเป วุ่นวาย หมด ใช้ คำ ที่ไม่ได้เข้าใจจริงๆ เพราะฉะนั้น สมาธิ มี แต่ไม่ใช่จิต ก็เป็น ความละเอียดขึ้น ของ ธัมมะ กว่าจะพูดถึง นิพพานคืออะไร ก็ต้อง มี ความเข้าใจ ก่อน ว่า ขณะนี้เป็นอะไร แล้วถึงจะเข้าใจ นิพพาน ได้

เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ คำพูด เพียงแต่ว่า ได้ยินได้ฟัง แล้วก็เป็นเรื่องสนทนา หรือว่า เป็นเรื่องอยาก หรือ เป็นเรื่องทำ แต่ ต้องเป็น ปัญญา ที่สามารถที่จะ เข้าใจถูก จริงๆ แล้วก็จะค่อยๆ เข้าใจว่า สมาธิ คือ อะไร แล้วสมาธิเดี๋ยวนี้มีไหม เห็นไหม ไม่ศึกษาตอบไม่ได้เลยถ้ามี เป็นสมาธิระดับไหน เพราะเหตุว่า ต้องมีหลายระดับ เป็น สมาธิที่ประกอบด้วยปัญญา หรือเปล่า หรือว่า เป็น สมาธิที่ไม่ประกอบด้วยปัญญา เป็น สมาธิที่เป็นอกุศลหรือเปล่า เป็น ความละเอียดอย่างยิ่ง ไม่ใช่เพียงแต่ถามว่า ถ้าไม่มีสมาธิแล้ว จะถึงนิพพานได้อย่างไร แต่เพราะว่า ไม่รู้จัก แม้จนกระทั่ง นิพพาน หรือสมาธิ หรือจิต เพราะฉะนั้น ก็ไม่สามารถที่ สนทนากันไป แล้วได้ความเข้าใจที่ถูกต้อง นอกจากเป็นความเห็นของแต่ละบุคคล