การจำแนกทาน กับ การเลือกให้
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอเรียนถามนะคะ
การจำแนกทาน กับ การเลือกให้ (วิเจยยะ เทติ) หมายถึงอะไร หมายความว่าอย่างไร มาจากศัพท์คำใด
ขอขอบพระคุณและขออนุโมทนาในความอนุเคราะห์นะคะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ประโยชน์ของการฟัง การศึกษาพระธรรม ก็เพื่อควาเข้าใจถูกเห็นถูกตามความเป็นจริงในภาษาของตนๆ คือ ภาษาไทย แม้จะไม่ต้องกลับไปหาภาษาบาลี ก็จะเข้าใจได้ว่ากำลังกล่าวถึงอะไร โดยอาศัยพระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เช่น การจำแนกทาน หมายถึง การจำแนกแจกจ่ายสละวัตถุสิ่งของเพื่อประโยชน์แก่ผู้อื่น ว่าสิ่งใด ควรให้แก่ใคร เหมาะควรแก่ใคร เป็นต้น เมื่อมีหรือได้มาซึ่งสิ่งของที่ควรจะให้แล้วก็สละให้เแก่ผู้อื่น เป็นอัธยาศัยของผู้สะสมมาในการให้อย่างแท้จริง ตรงกับภาษาบาลีว่า ทานสํวิภาค (อ่านว่า ทา - นะ สัง วิ พา คะ) ตามข้อความจาก
[เล่มที่ 31] พระสุตตันตปิฎก [เล่มที่ 31] สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒- หน้า ๒๙๐
"บทว่า ยินดีในการจำแนกทาน ความว่า ผู้ยินดีแล้วในการจำแนกวัตถุไรๆ แม้มีประมาณน้อย ในทานนั่นเทียวที่ได้แล้ว นั้น"
และในเรื่องของการเลือกให้ (วิเจยยทาน) นั้น เป็นการให้ของบุคคลผู้มีปัญญาที่เป็นสัปบุรุษ เป็นการให้ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสรรเสริญ เป็นการเลือกด้วยความเข้าใจถูกเห็นถูก ไม่ใช่ด้วยโลภะ กล่าวคือ เลือกวัตถุที่จะให้ที่เป็นของทำบุญด้วยการนำวัตถุที่ไม่ดีออกไปแล้วให้แต่สิ่งที่ดีๆ เป็นประโยชน์แก่ผู้รับ ส่วนการเลือกบุคคลนั้น ไม่ใช่เลือกเพื่อต้องการผลของบุญ แต่ด้วยกุศลจิตจริงๆ ด้วยการเว้นบุคคลที่ประพฤติไม่ดีนอกพระพุทธศาสนา และเลือกให้บุคคลประพฤติปฏิบัติที่ดีมีคุณธรรม เปรียบเหมือนกับการเลื่อกหว่านพืช ลงในนาที่ดี ซึ่งเมื่อให้ในบุคคลที่เหมาะสมก่อน แล้วก็สามารถจะเกื้อกูลต่อการให้แก่บุคคลอื่นๆ ทั่วๆ ไป ได้ประโยชน์จริงๆ ของการให้ทาน ตลอดจนถึงการเจริญกุศลประการต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ก็เพื่อการขัดเกลากิเลสของตนเองเป็นสำคัญ ครับ
ขอเชิญคลิกอ่านข้อความเพิ่มเติมได้ที่นี่ครับ
เหตุผลในการเลือกให้ทาน [สคาถวรรค]
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ทาน การให้ หมายถึง เจตนาทีสละวัตถุ เพื่อประโยชน์กับผู้อื่น ซึ่ง สำหรับประเด็นเรื่องการจำแนกทาน กับ การเลือกให้ทาน คือ อย่างไร และ แตกต่างกันอย่างไรนั้น ขออธิบายดังนี้ ครับ
การจำแนกทาน
ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจคำว่า จำแนกก่อนครับ ว่าหมายถึงอะไร จำแนก หมายถึง การที่แบ่งส่วนของตนที่มีให้กับบุคคลเหล่าอื่น ชื่อว่า การจำแนก ส่วนการจำแนกทาน หมายถึง การที่มีเจตนารวบรวม ไทยธรรมที่เป็นสิ่งที่จะให้ชนิดต่างๆ และ จึงให้ ชื่อว่า การจำแนกทาน คือ จำแนกสิ่งของต่างๆ หลากหลายชนิด แล้วจึงให้บุคคลต่างๆ ยกตัวอย่างเช่น การให้ทาน ของผู้มีปัญญา ก็ไม่ใช่ให้เพียงข้าวเท่านั้น แต่ ก็ให้ของอย่างอื่นด้วย เช่น ให้ น้ำ ให้อาหาร กับข้าว ให้น้ำผึ้ง ให้ของหอม ดอกไม้ ให้สิ่งต่างๆ มากมาย ก็ชื่อว่าเป็นการจำแนกทาน ครับ ซึ่ง ขอยกข้อความในพระไตรปิฎกให้ได้อ่านเพื่อทำความเข้าใจในประเด็นนี้ ครับ
[เล่มที่ 45] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อิติวุตตก เล่ม ๑ ภาค ๔ - หน้าที่ 169
บทว่า ทานสวิภาคสฺส ได้แก่ เจตนาที่รวบรวมไทยธรรมมีข้าวเป็นต้น ให้แก่คนอื่นโดยการอนุเคราะห์และการบูชาอย่างใดอย่างหนึ่ง ชื่อว่า ทาน (การให้) ส่วนเจตนาที่แบ่งส่วนหนึ่งของวัตถุที่ตนถือเอาไว้บริโภคแล้วให้ชื่อว่า สวิภาค (การจำแนก) .
การเลือกให้
ส่วนการเลือกให้ทาน ซึ่ง แบ่งเป็นสองอย่าง คือ เป็นการเลือก วัตถุที่จะให้ เช่น เลือกของที่จะให้ดีๆ และ เอาสิ่งของที่ไม่ดีออกไป เช่น จะให้ถั่ว ก็เอาถั่วที่หัก ไม่ดี เน่าออกไป และ เลือกเอา ถั่วที่ดี มีคุณภาพให้ นี่ชื่อว่า การเลือก เลือกวัตถุที่จะให้เพื่อประโยชน์ในการผู้อื่นที่จะให้วัตถุดีๆ ชื่อว่า การเลือกให้ทาน เช่นกัน ซึ่ง การเลือกเช่นนี้ก็ด้วยจิตที่เป็นกุศล ประณีต เจตนาที่ดีให้ผู้อื่นได้รับสิ่งที่ดีกว่า ก็ด้วยปัญญา จึงเป็นทานของสัตบุรุษในการเลือกให้ทาน ครับ
อีกประการหนึ่ง การเลือกให้ หมายถึง การเลือกบุคคลที่รับ เพราะ เหตุว่า หากมีบุคคลทั้งสอง มา ผู้ที่มีปัญญา ย่อมมีไทยธรรม และ ย่อมรู้อานิสงส์การให้ การให้ในบุคคลผู้เลิศ ให้ในภิกษุในศาสนานี้ เว้น การให้ในบุคคลที่ไม่ดี ในขณะนั้น แต่ให้ผู้ที่ควรให้ อันจะนำมาซึ่งผลบุญมากกว่า ก็เป้นการเลือกให้ทาน ด้วยปัญญา ก็ชื่อว่า เป็นการเลือกให้ ในบุคคลผู้รับ ก็เป็นทานของสัตบุรุษ ครับ
[เล่มที่ 24] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 178
บทว่า วิเจยฺย ทาน แปลว่า ทานที่บุคคลเลือกให้ ในข้อนี้ ได้แก่ ทานที่บุคคลเลือกให้นั้นมี ๒ อย่าง คือ เลือกทักขิณา (ของสำหรับทำบุญ) อย่างหนึ่ง เลือกพระทักขิไณยบุคคล (บุคคลผู้ควรรับของทำบุญ) อย่างหนึ่ง.ในสองอย่างนั้น การนำปัจจัยทั้งหลายที่เลว ออกไปแล้วคัดเลือกเอาของที่ประณีตๆ ถวายแก่พระทักขิไณยบุคคลเหล่านั้น ชื่อว่า การเลือกทักขิณา.การละเว้นบุคคลทั้งหลาย
นอกจากศาสนานี้ ผู้มีศีลวิบัติแล้ว และบุคคลผู้นอกรีตนอกรอย ๙๖ ประเภท แล้วถวายทานแก่บรรพชิตในพระศาสนา ผู้ถึงพร้อมด้วยศีลาทิคุณ ชื่อว่า การเลือกพระทักขิไณยบุคคล ด้วยอาการทั้งสองอย่าง อย่างนี้ ชื่อว่า ทานที่บุคคลเลือกให้.
บทว่า สุคตปฺปสฏฺ แปลว่า พระสุคตทรงสรรเสริญแล้ว
ส่วนความแตกต่างของ การจำแนกทาน และ การเลือกให้ นั้น การจำแนกทาน เป็นการแสดงถึงลักษณะของการให้ประการหนึ่ง ที่แจกจ่ายในวัตถุ ไทยธรรมที่จะให้หลายๆ อย่าง แต่ ไม่ได้คำนึงถึง ผู้รับ ดั่งเช่น การเลือกให้ทาน ส่วนการเลือกให้ทาน เป็นการพิจารณา วัตถุที่จะให้ว่า ควรไม่ควรด้วย และพิจารณาบุคคลที่รับเป็นสำคัญด้วย ครับ
ขออนุโมทนา
