รูปทั้งหมดมิใช่เหตุ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ละเอียดลึกซึ้งมาก คำต่างๆ ที่ได้ยินได้ฟัง

นั้น ล้วนแล้วแต่แสดงถึงความเป็นจริงของสภาพธรรมที่มีจริงทั้งหมด ซึ่งจะต้องค่อยๆ

ฟัง ค่อยๆ พิจารณาไตร่ตรอง ด้วยความละเอียดรอบคอบจริงๆ

การจำแนกสภาพธรรม มีหลายนัย โดยนัยที่เป็นเหตุ กับ ไม่ใช่เหตุ ก็มี ซึ่งต้องตั้ง

ต้นว่า เหตุ ในที่นี้ หมายถึงเจตสิก ๖ ประเภท เท่านั้น ได้แก่ โลภเหตุ โทสเหตุ โมหเหตุ

และ อโลภเหตุ อโทสเหตุ และอโมหเหตุ (ปัญญา) ส่วน ธรรมที่เหลือจากนี้ ได้แก่

จิตทั้งหมด เจตสิก ๔๖ ดวง (นอกเหนือจากเจตสิกที่เป็นเหตุ๖) รูปทั้งหมด และ

พระนิพพาน จึงเป็นสภาพธรรมที่ไม่ใช่เหตุ

ดังนั้น จากประเด็นคำถาม เข้าใจได้ว่า รูป ไม่ใช่เจตสิกที่เป็นเหตุ ๖ จึงเป็นธรรม

ที่ไม่ใช่เหตุ (ภาษาบาลี คือ นเหตุ) และเวลาที่รูปเกิดขึ้น ก็ไม่มีเจตสิกที่เป็นเหตุ ๖

เกิดร่วมด้วยเลย เพราะเป็นธรรมคนละอย่างกัน ครับ

....ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่าน ครับ....

ขออนุโมทนาและกราบขอบพระคุณมากครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจคำว่า เหตุ กบ นเหตุ ก่อน ครับ

เหตุ ได้แก่ เจตสิก ๖ ประเภท ที่จะเป็นเหตุเป็นมูลรากให้สภาพธรรมอื่นๆ

เจริญขึ้น ได้แก่ อกุศลเหตุ ๓ (โลภเจตสิก โทสเจตสิก โมหเจตสิก) และ

โสภณเหตุ ๓ (อโลภเจตสิก อโทสเจตสิก และ อโมหเจตสิก) รวมความว่า

เหตุ หมายถึง เจตสิก 6 ประเภท ตามที่กล่าวมา นอกนั้น ไม่ใช่สภาพธรรมที่เป็น

เหตุ เรียกว่า นเหตุ คือ สภาพะรรมที่ไม่ใช่เหจุ นั่นเอง

นเหตุ คือ สภาพธรรมที่ไม่ใช่เหตุ เมื่อได้เข้าใจแล้วว่า เหตุ ได้แก่เจตสิก ๖

ประเภท ตามที่กล่าวแล้ว สภาพธรรมอื่นๆ ที่เหลือจากนี้ ไม่ใช่เหตุ ตรงกับคำ

ภาษาบาลีว่า นเหตุ ได้แก่ จิตทั้งหมด รูปทั้งมด พระนิพพาน และเจตสิก ๔๖ ดวง

มี ผัสสะ เวทนา เป็นต้น เหล่านี้ ไม่ใช่เหตุ เพราะ ไม่ใช่เจตสิก 6 ประเภท จึง

เรียก รูป นิพพาน เจตสิก ที่เหลือทั้งหมด นอกเหนือ จาก โลภะ โทสะ โมหะ อโลภะ

อโทสะ อโมหะ ว่าเป็นนเหตุ ครับ

รูป ทั้งหมด เป็น นเหตุ เพราะ เหตุว่า รูปทั้งหมด ไม่ใช่ สภาพธรรมที่เป็น โลภะ

โทสะ โมหะ อโลภะ อโทสะ อโมหะ เพราะ ฉะนั้น รูปทุกรูป จึงเป็น นเหตุ คือ ไม่ใช่

เหตุ ครับ ขออนุโมทนา

กราบขอบพระคุณมากครับ

เรียนอาจารย์ทั้งสองท่าน....

คำตอบข้างบนหมายถึงเหตุปัจจัย ใน ปัจจัย ๒๔ ใช่ไหมคะ

จาก อรรถกถารูปกัณฑ์ หน้า ๒๑๑ พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑ ภาคที่ ๒

กล่าวว่า

เหตุมี ๔ อย่าง คือ

๑.เหตุเหตุ คือเหตุที่เป็นมูล

กุศลเหตุ ๓ อกุศลเหตุ ๓ และ อัพยากฤตเหตุ ๓ ชื่อ ว่าเหตุเหตุ

๒. ปัจจยเหตุ

๓.อุตตมเหตุ

๔.สาธารณเหตุ

คำถามคะ

ทำไมในที่นี้กล่าวว่า อัพยากฤตเหตุ ๓ ก็รวมอยู่ในเหตุเหตุด้วยค่ะ

และอัพยากฤตเหตุในที่นี้หมายถึง รูป วิบากจิต กิริยาจิต พระนิพพาน ใช่หรือไม่อย่างไรคะ

กรณีคำถามเรื่องรูปทั้งหมดมิใช่เหตุ รูปทั้งหมดไม่มีเหตุ เริ่มเข้าใจขึ้นแล้วคะ

กราบขอบพระคุณคะ

ใช่หรือไม่คะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาครับ

เรียน ความคิดเห็นที่ ๕ ครับ

-ถ้ากล่าวถึง เหตุ ๖ แล้ว ก็ต้องกล่าวถึงโดยเป็นเหตุปัจจัย เป็นหนึ่งในปัจจัย ๒๔

เจตสิกที่เป็นเหตุ ๖ เหล่านี้ เกิดกับจิตใด เหตุ ก็เป็นเหตุปัจจัย สวนจิตก็เป็นผล

ของเหตุปัจจัย เป็นต้น

-อัพยากตเหตุ คือ เหตุเจตสิกที่ไม่ใช่กุศลและอกุศล หมายถึง เหตุเจตสิก

๓ ดวง คือ อโลภเจตสิก อโทสเจตสิก อโมหเจตสิก ที่เกิดร่วมกับวิบากจิต และ

กิริยาจิตเท่านั้น ดังนั้น อัพยากตเหตุ จึงไม่ใช่ รูป วิบากจิต กิริยาจิต พระนิพพาน

เลย ครับ เพราะมุ่งถึง เหตุเจตสิก ๓ คือ อโลภเหตุ อโทสเหตุ และอโมหเหตุ อันเป็น

อัพยากตะ เกิดร่วมกับวิบากจิต และ กิริยาจิต เท่านั้น ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

เรียนร่วมสนทนาในความเห็นที่ 5 ครับ

เมื่อกล่าวถึงเหตุ แล้ว จะต้องมั่นคงว่า หมายถึง เหตุ 6 คือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ

โลภะ โทสะ โมหเจตสิก แต่ เจตสิกเหล่านี้ เกิดกับจิตได้หลายประเภท คือ วิบากจิต

ก็ได้ และ กิริยาจิตก็ได้ เพราะฉะนั้น อัพยากฟตเหตุ จึงหมายถึง เหตุที่ไม่ใช่เหตุที่ดี

ที่เกิดกับกุศลจิต แต่จะต้องเป็น อโลภะ อโทสะ อโมหเจตสิกที่เกิดดับจิตชาติวิบาก

ชาติกิริยา ครับ

ดังนั้น อัพยกตเหตุ ขึ้นชื่อว่าเหตุแล้ว จะต้องเป็นเจตสิก จึงไม่ใช่รูป นิพพาน และ

จิต ครับ ขออนุโมทนา

ขอบคุณมากคะ