ความหมายของสติ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สติ ตามพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ที่เป็นเจตสิก สติ เป็นเจตสิกฝ่ายดี คือเกิดกับจิตที่ดีงาม ไม่เกิดกับอกุศลจิตเลย สติ ทำหน้าที่ระลึกเป็นไปในทางที่ดี และ สติเป็นธรรมที่เป็นเครื่องกั้นกระแสกิเลส สติ มีหลายอย่าง หลายชนิด แต่ สติ ก็ต้องกลับมาที่ สติเป็น สภาพธรรมฝ่ายดี ครับ

สติ แบ่งตามระดับของกุศลจิต เพราะเมื่อใด กุศลจิตเกิด สติจะต้องเกิดร่วมด้วย กุศลจิต มี 4 ขั้น คือ ขั้นทาน ศีล สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา

สติจึงมี 4 ขั้น คือ สติที่ระลึกเป็นไปในทาน สติที่ระลึกไปในศีล สติที่ระลึกเป็นไปในสมถภาวนา และ สติที่ระลึกเป็นไปในวิปัสสนาภาวนา

สติขั้นทาน คือ เมื่อสติเกิดย่อมระลึกที่จะให้ สติขั้นศีล คือ ระลึกที่จะไม่ทำบาป งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ สติขั้นสมถภาวนา เช่น ระลึกถึงพระคุณของพระพุทธเจ้า และสติขั้นวิปัสสนา คือ สติที่ระลึกลักษณะของสภาพธรรมที่มีในขณะนี้ เกิดพร้อมปัญญารู้ความจริงว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา ครับ

ดังนั้น สติ จึงเป็นสภาพธรรม ที่ระลึกเป็นไปในกุศลทั้งหลาย และ ขณะใดที่สติเกิดขณะนั้น อกุศลไม่เกิด เพราะกั้นกระแสกิเลสในขณะนั้น

ขอเพิ่มเติมความละเอียดของสติดังนี้ ครับ

โดยมาก คนไทย นำภาษาบาลีมาใช้ โดยไม่ตรงกับความหมายของภาษาบาลี และไม่ตรงกับความหมายของพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงครับ อย่างเช่น คำว่า สติ สติในภาษาไทย ก็เข้าใจกันว่า ทำอะไร ก็รู้ตัวว่ากำลังทำอะไรอยู่ เดินก็รู้ว่าเดินอยู่ ซื้อของก็ให้มีสติ น้ำท่วมก็ให้มีสติ สรุปว่า คนไทยที่ไม่ได้ศึกษาพระธรรม เข้าใจว่า สติ คือรู้ว่ากำลังทำอะไรอยู่ ชื่อว่า มี สติ ความหมายสตินี้ไม่ตรงตามพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงครับ

สติ ที่ถูกต้องตามที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง คือ สติ เป็นสภาพธรรมฝ่ายดี เป็นเจตสิกเกิดกับจิตที่ดีเท่านั้น ไม่เกิดกับอกุศลจิตเลย ดังนั้นขณะใดที่เป็นอกุศล ขณะนั้นไม่มีสติ ขณะใดที่เป็นกุศล ไม่ว่าระดับใด ขณะนั้นมีสติเจตสิกเกิดร่วมด้วยครับ สติทำหน้าที่ ระลึก และกั้นกระแสกิเลสที่เกิดขึ้น ไม่ให้เกิดขึ้นในขณะที่สติเกิดครับ

ดังนั้นต้องเป็นกุศล จึงจะมีสติ และขณะที่รู้ว่าจะต้องทำอะไรในขณะนั้น รู้ว่าเดินอยู่นั่งอยู่ แต่จิตไม่ได้เป็นไปในในทาน ศีล ภาวนา ไม่เป็นกุศล หรือเพียงรู้ว่าจะต้องทำอะไร ไม่ใช่สติ ครับ

ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สติเป็นสภาพธรรมที่ดีงาม เกิดร่วมกับจิตที่ดีงามทุกประเภท สติ เป็นสภาพธรรมที่ระลึกได้ เป็นไปในกุศลทั้งในขั้นของทาน ศีล และ ภาวนา (การอบรมเจริญความสงบของจิตและอบรมเจริญปัญญา) สติจึงเป็นธรรมที่จำปรารถนาในที่ทั้งปวง เพราะเหตุว่าชีวิตในวันหนึ่งๆ ที่เต็มไปด้วยอวิชชา ความหลง ความไม่รู้ ขณะนั้นหลงลืมสติ ไม่เป็นกุศล ไม่สามารถที่จะพิจารณาสภาพธรรมในชีวิตประจำวันได้ตามความเป็นจริง จนกว่าสติจะเกิดเมื่อใด มีการระลึกได้แม้ในเหตุในผล ในความถูกต้อง ในความเหมาะควรในชีวิตประจำวันขณะใด ขณะนั้นก็เป็นการเกิดขึ้นของสติ แม้แต่ในเรื่องการกระทำโดยเคารพเพื่อความเจริญแห่งกุศลธรรมทั้งหลาย ก็เป็นเพราะสติเกิดขึ้นนั่นเอง การที่แต่ละบุคคลจะเจริญขึ้นในธรรม ก็ต้องเป็นผู้ที่เคารพ หรือกระทำโดยเคารพเพื่อความเจริญแห่งกุศลธรรมทั้งหลาย ถ้าสติไม่เกิดจะเป็นอย่างนี้ไม่ได้เลย

นี้คือชีวิตประจำวันที่จะสังเกตได้ว่า สติจะเกิดเพิ่มขึ้น คือ เมื่อเห็นคุณเห็นประโยชน์ของสติทุกขั้นในชีวิตประจำวัน แม้ในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ เช่นในเรื่องของความซื่อสัตย์ ความเป็นผู้ตรง คือ ไม่เข้าข้างตัวเอง แม้แต่อกุศลธรรมของตนเอง ก็เห็นว่าเป็นอกุศลธรรม เพื่อที่จะได้ละ ขัดเกลาให้เบาบาง นอกจากนั้น ความรู้การควรไม่ควร ทางกาย ทางวาจา หรือในขณะที่เกิดความไม่โกรธ การให้อภัย ความมีเมตตากรุณาต่างๆ เหล่านี้ ก็เป็นการแสดงถึงลักษณะของสติที่เกิดขึ้นเป็นไปในชีวิตประจำวัน ซึ่งแม้ว่าจะไม่เห็นลักษณะของศรัทธาที่เกิดร่วมกับสติในขณะที่กุศลจิตเกิด แต่ในขณะที่เกิดการระลึก ตรึกเป็นไปในเรื่องการละทุจริต และในเรื่องของกุศลต่างๆ ขณะนั้นก็จะเห็นลักษณะของสติได้

เพราะฉะนั้น การฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม จึงเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน เป็นเรื่องที่สุขุมลึกซึ้ง เมื่อไม่ขาดการฟัง ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นไปตามลำดับ แม้เพียงการฟัง ก็ยังจะต้องประกอบด้วยสติ หรือ ฟังด้วยสติ พิจารณาจริงๆ จึงจะได้รับประโยชน์จากพระธรรมและกุศลทั้งหลายก็จะเจริญขึ้นตามลำดับขั้นของความเข้าใจ ด้วย และประการที่สำคัญทุกขณะที่จิตเป็นกุศล จะมีสติเกิดร่วมด้วยทุกครั้ง ครับ

ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ

สติในพระพุทธศาสนา คือ การระลึกเป็นไปในกุศล เช่น สติที่ระลึกในการที่จะฟังธรรม เพราะรู้ว่าการฟังธรรมเป็นเหตุให้ปัญญาเจริญ ค่ะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ถ้าพูดว่ามีสติในการขับรถในทางธรรมจะกล่าวว่ามีมนัสิการได้ไหมคะ หรือเรียกว่าเช่นไร

ขออนุโมทนาค่ะ

เรียนความเห็นที่ 5 ครับ

กล่าวว่า มีสมาธิจดจ่อกับ การขับรถ ครับ แต่ไม่เรียกว่า มีสติ เพราะ ขณะที่มีสติ จะต้องเป็นจิตที่ดีงาม มีความเป็นไปในกุศลธรรม คือ ขณะที่ให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนา ซึ่ง ขณะที่ ขับรถ มีสมาธิ และ ก็มี มนสิการด้วย ครับ ที่ใส่ใจ ในการขับในขณะนั้น ครับ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ

ขอเรียนถามต่อว่า ถ้าขณะที่เราขับรถเร็วเกินไป เราระลึกได้ แล้วคิดว่าการขับรถเร็วเกินไปเป็นการประมาท ควรลดความเร็วลง ขณะนั้นเป็นสติใช่หรือไม่ครับ

เรียนความเห็นที่ 8 ครับ

สติ จะต้องเป็นไปในทาน ศีล ภาวนา ขณะที่คิดจะเบารถ เพราะคิดได้ว่าเร็วเกินไป ไมไ่ด้เป็นในทางกุศล จึงไม่ใช่ สติ ครับ เพราะฉะนั้น เราจึงมักใช้ภาษาบาลี มาเป็นภาษาของตนเอง ซึ่งเป็นการเข้าใจผิดได้ ครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

เรียนถามสติที่ประกอบด้วยปัญญาและสติที่ไม่ประกอบด้วยปัญญายกตัว อย่างด้วยค่ะ ขอบคุณค่ะ และสติที่ประกอบด้วยปัญญา เช่น โสมนส สสหคตํ ญาณสมปยุตตํ อสงขารกํ

ใช่ใหมค่ะ

เรียนความเห็นที่ 11 ครับ

เช่น ขณะที่ระลึกจะให้ทาน มี สติที่ระลึกจะให้ แต่ ไม่มีปัญญาที่เชื่อกรรม และผลของกรรม ขณะนั้น คิดที่จะให้ ระลึกที่จะให้เท่านั้น ไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย จึงเป็นสติที่ไม่ประกอบด้วยปัญญา ครับ

ส่วน สติ ที่ประกอบด้วยปัญญา เช่น ขณะที่ให้ทาน ก็ให้ ด้วยคิดว่ากรรมมีผลของกรรมมี เป็นการให้ด้วยปัญญาที่เชื่อกรรมและผลของกรรม เป็นสติที่เกิดพร้อมปัญญา และขณะใดที่ เกิด สติระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ ขณะนั้น สติทำหน้าที่ระลึก ปัญญาทำหน้าที่รู้ว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา จึงเป็น สติที่ประกอบด้วยปัญญา ครับ และที่ผู้ถามยกบาลี ถูกต้องแล้วครับ เป็นกุศลที่ประกอบด้วยปัญญา เกิดโสมนัส

ขออนุโมทนา

กราบอนุโมทนาค่ะ

สติในทางพระพุทธศาสนาคือการระลึกที่เป็นไปในกุศลค่ะ เป็นหัวข้อที่น่าสนใจมาก

ขออนุโมทนาค่ะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาครับ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

ด้วยความเคารพ จาก ใหญ่ราชบุรี-ธิดารัตน์ เดื่อมขันมณี

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ