เรื่องทำอย่างไร

การรักษาศีล การอบรมเจริญสติปัฏฐาน ล้วนเป็นเรื่องของปัญญา จุดประสงค์ที่สำคัญคือความเข้าใจสิ่งที่มีจริงที่กำลังปรากฏ ทุกอย่างเป็นธรรม ว่างเปล่าจากตัวตน ผู้ที่ไม่เห็นภัยของความไม่รู้ ไม่เห็นภัยของโลภะ มีความต้องการที่คิดว่าเราปฏิบัติได้ เราให้ทาน เรารักษาศีล เรานั่งสมาธิ แล้วปัญญาจะเกิด นี่เป็นความเห็นที่ผิดทั้งหมด ตราบใดที่ยังไม่รู้ว่าธรรมคืออะไร ธรรมคือสิ่งที่มีจริง แต่ละขณะที่เกิดขึ้นเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ไม่ใช่เรา ศีลคืออะไร ศีลก็เป็นธรรม สิ่งที่มีเป็นปกติเป็นศีล ศีลเป็นเรื่องละเอียด ในปฏิสัมภิทามรรคกล่าวไว้ว่า ปกติใดๆ ในโลกเรียกว่าศีล ศีลเป็นสภาพรู้ จิตและเจตสิกเป็นสภาพรู้ที่เกิดพร้อมกัน ทุกอย่างเป็นไปตามอำนาจของจิต และเจตสิก ศีลคือปรกติ สิ่งที่เป็นปรกติเป็นศีล รูปไม่ใช่ศีล ขณะนี้กำลังฟังธรรมเข้าใจก็เป็นปกติที่เป็นกุศลศีล แต่ขณะที่สงสัยไม่เข้าใจก็เป็นอกุศลศีล ซึ่งในชีวิตประจำวันมีปรกติเป็นอกุศลศีลมาก ถ้าไม่มีรูป จิตและเจตสิกก็เคลื่อนไหวไม่ได้ เพราะศีลเป็นความประพฤติเป็นไปของสัตว์โลก ถ้าไม่มีรูปก็พูดไม่ได้ ทำอะไรไม่ได้ รูปเป็นไปตามกำลังของจิต ศีลคือปรกติของจิตที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ไม่ใช่เราที่จะไปรักษาศีล ไม่มีเราที่จะทำอะไรได้เลย นอกจากปัญญาที่เกิดจากการฟังให้เข้าใจสิ่งที่มีจริงขณะนี้ ต่อไปนี้ใครให้เราทำ ก็รู้ว่าทำไม่ได้ แม้ขณะที่สติเกิดรู้สิ่งที่กำลังปรากฏตามปกติ ขณะนั้นก็มีศีล สภาพธรรมที่เป็นสังขารขันธ์นั้นไม่ใช่เรา ไม่มีเราไปทำหน้าที่ของสังขารขันธ์ได้เลย ขณะนี้ที่ฟังเข้าใจ ก็ไม่ใช่เรา แต่เป็นเจตสิกที่เข้าใจ เราทำให้เจตสิกเกิดไม่ได้ แต่สังขารขันธ์ทั้งหมดเป็นสภาพที่ปรุงแต่ง ขณะนี้เข้าใจก็ปรุงแต่งต่อไป แต่ละขณะที่ปรุงแต่งจะเกิดขึ้นเป็นอะไรทางฝ่ายกุศล และอกุศลก็เกิดตามเหตุปัจจัยทั้งสิ้น จากการไม่มีศีล เมื่อมีความเข้าใจก็เป็นปัจจัยให้มีศีลได้ ตามลำดับขั้นจนถึง อธิศีลสิกขา อธิจิตสิกขา อธิปัญญาสิกขา ศีลเกื้อกูลปัญญา ปัญญาเกื้อกูลศีล ถ้าไม่มีกุศลจิต ปัญญาจะเกิดขึ้นได้อย่างไร ที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรมขณะนี้ และเมื่อรู้แล้วก็เกื้อกูลให้ศีลเกิดขึ้นด้วย