ปัญญาระดับพระอริยเจ้าระดับต่าง ๆ
ปัญญาเกิดร่วมกับสติ อยากทราบว่า ปัญญาของพระอรหันต์ไม่ได้เกิดร่วมกับสติ ใช่หรือไม่ เพราะสติเกิดเป็นไปในทางกุศล แต่พระอรหันต์ไม่มีกุศลจิตแล้ว อยากทราบว่าปัญญาของพระอรหันต์เกิดโดยไม่ร่วมกับสติอย่างไร
กรุณาให้ความกระจ่างด้วยครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
สติเป็นโสภณสาธารณะเจตสิก คือ เป็นเจตสิกที่ดีงาม ที่เมื่อจิตที่ดีงาม คือ กิริยาจิต จิตที่ดีของพระอรหันต์ และกุศลจิตเกิดขึ้นมื่อใด จะต้องมีสติเจตสิกเกิดร่วมด้วยเสมอ ส่วนปัญญา คือ อโมหเจตสิก เกิดกับจิตที่ดีงามเช่นกัน แต่ไม่ได้หมายความว่า เมื่อจิตที่ดีเกิด เช่น กิริยาจิต และกุศลจิตเกิด จะต้องมี อโมหเจตสิก คือ ปัญญาเกิดร่วมด้วยเสมอ ยกตัวอย่างเช่น พระอรหันต์ มีเมตตา ท่านก็มีสติเจตสิกเกิดร่วมด้วย ที่เป็นสติเจตสิกเกิดร่วมกับกิริยาจิต แต่ไม่ได้มีปัญญาในขณะที่เมตตาได้ จึงกล่าวสรปุได้ว่า ขณะที่สติเจตสิกเกิด ไม่จำเป็นจะต้องมี ปัญญาเกิด แต่เมื่อใดปัญญาเกิด จะต้องมี สติเจตสิกเกิดร่วมด้วยเสมอ เพราะฉะนั้น พระอรหันต์ เมื่อเกิดจิตที่ดีงาม และมีปัญญาด้วย ขณะที่พระอรหันต์มีปัญญา เช่น ขณะที่กำลังพิจารณาธรรม เป็นกิริยาจิตของพระอรหันต์ ขณะนั้นมีปัญญาเจตสิก ที่กำลังคิดถูกในเรื่องธรรม และก็มีสติเจตสิกคือ ระลึกในพระธรรมที่กำลังพิจารณาด้วย จึงกล่าวได้ว่า พระอรหันต์ เมื่อมีปัญญาแล้ว ไม่มีแม้สักกรณีเดียวที่จะไม่มีสติ แต่พระอรหันต์ เมื่อมีสติ แต่ไม่มีปัญญาก็ได้ และมีสติและมีปัญญาด้วยก็ได้ ครับ
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระอรหันต์ เป็นผู้หมดจดจากกิเลสโดยประการทั้งปวง ซึ่งจะต้องมาจากเหตุ คือ ดำเนินตามหนทางอันประเสริฐ อบรมเจริญปัญญา จนกว่าจะถึงความสมบูรณ์พร้อมในที่สุด และเมื่อเป็นพระอรหันต์แล้ว ความเป็นไปของท่านก็เป็นไปอย่างผู้ที่หมดกิเลสแล้วคือ ไม่มีกิเลสใดๆ เกิดขึ้น มีจิตเกิดขึ้นเพียงสองชาติเท่านั้นคือ วิบาก กับกิริยา เท่านั้น พระอรหันต์ มีสภาพธรรมฝ่่ายดีเกิดขึ้นเป็นไป ไม่เรียกว่าเป็นกุศล แต่เป็นกิริยา เช่น พระอรหันต์แสดงธรรมแก่ผู้อื่น เป็นต้น เพียงเกิดขึ้นทำกิจหน้าที่แล้วดับไป ไม่เป็นเหตุให้เกิดผลในภายหน้าเลย เมื่อปัญญาเกิด ก็ต้องเกิดร่วมกับสติ เสมอ เพราะสติเป็นเจตสิกที่เกิดร่วมกับจิตที่ดีงามทุกประเภท ครับ
ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ