ทำไมโสมนัสสันตีรณจิตไม่สามารถทำกิจปฏิสนธิ ภวังค์ จุติได้ ?

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

กราบนมัสการพระคุณเจ้าที่เคารพ ครับ

พระธรรมเป็นเรื่องที่ละเอียดลึกซึ้งมาก แสดงถึงสิ่งที่มีจริงทุกอย่างทุกประการ ซึ่งไม่พ้นไปจากชีวิตประจำวัน และเป็นการยากมากที่จะเข้าใจตามความเป็นจริง แม้แต่ในขณะนี้ สันตีรณจิต ก็มี แต่ไม่รู้ เมื่อไม่สามารถจะประจักษ์ลักษณะของสันตีรณจิตได้ ก็เพียงฟังให้เข้าใจว่า มีจิตประเภทนี้จริงๆ ที่เกิดขึ้นทำกิจหน้าที่ไม่ใช่เราเลย

สันตีรณจิต มี ๓ ประเภท เป็นอกุศลวิบาก ๑ และ เป็นกุศลวิบาก ๒ คือ

อุเบกขาสันตีรณ อกุศลวิบาก ๑ ดวง

อุเบกขาสันตีรณ กุศลวิบาก ๑ ดวง

โสมนัสสันตีรณ กุศลวิบาก ๑ ดวง

ซึ่งตามความเป็นจริงแล้ว จิตบางดวง ทำกิจได้หลายกิจ

สำหรับสันตีรณจิตมี ๓ ดวง แต่ทำได้ ๕ กิจ ซึ่งจะต้องแยกประเภทกัน เพราะเหตุว่าสำหรับอุเบกขาสันตีรณจิตเท่านั้น ที่ทำได้ถึง ๕ กิจ

สำหรับอุเบกขาสันตีรณจิตที่ทำได้ ๕ กิจ คือ ทำปฏิสนธิกิจได้ ๑ ทำภวังคกิจได้ ๑ ทำจุติกิจได้ ๑ ทำสันตีรณกิจได้ ๑ ทำตทาลัมพนกิจได้ ๑

สันตีรณจิตดวงที่ ๑ และดวงที่ ๒ (อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากและอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบาก) เท่านั้น ที่ทำกิจปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติได้ สันตีรณจิตทั้ง ๓ ประเภททำกิจพิจารณาอารมณ์ (สันตีรณกิจ) ได้ ส่วนโสมนัสสันตีรณจิตกระทำสันตีรณกิจเมื่ออารมณ์นั้นเป็นอารมณ์ที่น่ายินดียิ่ง

และจากคำถามที่ว่า ทำไมโสมนัสสันตีรณจิตไม่สามารถทำกิจปฏิสนธิ ภวังค์ จุติได้ เหมือน อุเบกขาสันตีรณจิต?

โสมนัสสันตีรณกุศลวิบากจิต ทํากิจปฏิสนธิไม่ได้ ด้วยเหตุผลที่ว่า หากเป็นโสมนัสเวทนาแล้ว เป็นเวทนาที่มีกำลัง ย่อมจะทำกิจปฏิสนธิ ในมหาวิบาก ที่เป็น กุศลวิบากที่เป็นโสมนัส ครับ เพราะโสมนัสเวทนา มีกำลังกว่า อุเบกขาเวทนา ดังนั้น เมื่อโสมนัสเวทนา เป็นเวทนาที่มีกำลัง ย่อมไม่คู่ควร กับจิตที่มีกำลังอ่อน ที่ไม่ประกอบด้วยเหตุเลย ที่เป็น สันตีรณจิต ที่จะทำกิจปฏิสนธิ แต่ย่อมคู่ควร กับ มหาวิบากที่เป็นกุศล ที่มีกำลัง ที่เป็นโสมนัส ที่จะทำกิจปฏิสนธิ ครับ ส่วนอุเบกขาเวทนา เป็นเวทนาที่มีกำลังอ่อนกว่า โสมนัส ย่อมคู่ควรกับ จิตที่เป็นสันตีรณจิต ที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ จึงทำกิจปฏิสนธิได้ครับ

เชิญคลิกฟังคำบรรยายท่านอาจารย์สุจินต์ที่นี่ครับ

สัมปฏิจฉันนจิต - สันตีรณจิต กับ ปฏิสนธิกิจ

ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทเจ้าพระองค์นั้น

ปฏิสนธิจิต นั้น เป็นการกล่าวถึงจิตที่กระทำกิจนี้ ซึ่งมีทั้งหมด ๑๙ ดวง ไม่ได้มีมากกว่านี้ และไม่ได้มีต่ำกว่านี้ ตามความเป็นจริงของสภาพธรรมซึ่งใครๆ ก็ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้และทรงแสดงความจริงนี้ อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบาก ๑ ดวง ทำกิจปฏิสนธิในอบายภูมิ และอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบาก ๑ ดวง ทำกิจปฏิสนธิในกามสุคติภูมิ ที่เป็นมนุษย์ที่พิการบ้าใบ้บอดหนวกตั้งแต่กำเนิด และมหาวิบากจิต ๘ ดวง ซึ่งทำกิจปฏิสนธิในภูมิมนุษย์และในสวรรค์ ๖ ชั้น แล้วแต่ว่าจะเป็นมหาวิบากที่ประกอบด้วยปัญญาหรือว่าไม่ประกอบด้วยปัญญา

สำหรับปฏิสนธิจิตอีก ๙ ดวง คือ มหัตคตจิต ซึ่งเป็นรูปาวจรวิบากจิต ๕ ดวง และอรูปาวจรวิบากจิต ๔ ดวง สำหรับรูปาวจรวิบากจิตก็ทำกิจปฏิสนธิในรูปภูมิ อรูปาวจรวิบากจิตก็ปฏิสนธิในอรูปพรหมภูมิ เป็นธรรมที่มีจริง ที่เกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุปัจจัย ทั้งหมด ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

ปฏิสนธิจิต เป็นจิตแรกที่เกิด เป็นผลของกรรมที่ทำให้เกิดเป็นมนุษย์ เทวดา เป็นต้น ค่ะ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ