ทันทีที่นกเกาะกิ่งไม้ เงาก็ปรากฏ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อุปมา ทันทีที่นกเกาะกิ่งไม้ เงาก็ปรากฏ คือ การเกิดดับสลับกันอย่างรวดเร็ว ที่สืบต่อกันอย่างรวดเร็วระหว่างวิถีจิตทางปัญจทวาร และ มโนทวารเกิดสืบต่อทันที รวดเร็ว เหมือนเงานก กับ นก แยกแทบไม่ได้เลย ครับ ซึ่งขอยกคำบรรยายของท่านอาจารย์สุจินต์ที่อธิบายไว้ดีแล้ว หลายส่วน ดังนี้ ครับ

------------------------------------

สุ. วิถีจิตทางมโนทวารจะต้องรู้รูปเดียวกันกับที่วิถีจิตทางปัญจทวารรู้ ถ้าชวนจิตทางปัญจทวารเป็นโลภมูลจิต ชวนจิตทางมโนทวารวาระแรกก็เป็นโลภมูลจิตประเภทเดียวกัน จักขุทวารวิถีจิตกับมโนทวารวิถีจิตเกิดต่อกันเร็วเหลือเกิน อุปมาเหมือนนกที่บินไปเกาะกิ่งไม้ ทันทีที่นกเกาะกิ่งไม้เงาของนกก็ปรากฏที่พื้นดิน ฉันใด เมื่ออารมณ์ปรากฏทางจักขุทวารแล้วก็ปรากฏต่อทางมโนทวารทันที หลังจากที่ภวังคจิตเกิดคั่นแล้วหลายขณะอย่างรวดเร็วที่สุด จึงทำให้ไม่รู้ว่ารูปารมณ์ที่ปรากฏทางตา เป็นแต่เพียงปรมัตถธรรมอย่างหนึ่ง ซึ่งเมื่อกระทบจักขุปสาทแล้วก็ปรากฏ

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

สุ. เพราะฉะนั้น เวลาที่โสตทวารวิถีจิตเกิดขึ้นรู้เสียงที่กระทบกับโสตปสาทที่ยังไม่ดับ จิตที่รู้เสียงที่ยังไม่ดับ ทุกดวง เป็นโสตทวารวิถีจิต คือ เกิดขึ้นโดยอาศัยหู หรือโสตเป็นทวารทำให้รู้เสียงนั้น เมื่อเสียงนั้นดับไปแล้วก็จริง ภวังคจิตเกิดดับสืบต่อคั่นแล้วก็จริง การได้ยินเสียงทางโสตทวารวิถีที่ดับไป เป็นปัจจัยให้มโนทวารวิถีจิตเกิดขึ้น รับรู้เสียงที่เพิ่งดับนั่นเองเป็นอารมณ์ต่อ นี่เป็นการเป็นไปอย่างรวดเร็วของจิต ซึ่งไม่มีใครสามารถจะยับยั้งได้เลย ถ้าจะหยดน้ำลงไปที่กระดาษที่บางที่สุดที่ซ้อนกัน ๒ แผ่น ทันทีที่น้ำหยดลงไปที่กระดาษแผ่นที่ ๑ ก็จะถึงกระดาษแผ่นที่ ๒ นั่นเป็นลักษณะของรูปธรรม ซึ่งหยาบกว่าลักษณะของนามธรรม หรือถ้าจะอุปมาว่า เหมือนเวลาที่นกบินไปเกาะกิ่งไม้ ทันทีที่นกเกาะกิ่งไม้ เงาของนกก็ปรากฏที่พื้นดินพร้อมๆ กัน นั่นก็คือการเกิดดับสืบต่อกันเร็วมาก ของทางปัญจทวารวิถีกับทางมโนทวารวิถี แม้ว่ามีภวังคจิตเกิดดับสลับคั่นอยู่

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

สุ. ธรรมที่เราได้ยินได้ฟังเป็นสิ่งที่เราจะให้เกิดกับเราไม่ได้เลย เป็นแต่เพียงมีการรู้ว่าความเข้าใจเป็นขั้นๆ ขั้นเข้าใจว่าขณะนี้เป็นธรรมขั้นฟัง แต่ถ้าไม่รู้ลักษณะของสติสัมปชัญญะจริงๆ ไม่สามารถจะรู้ได้ว่าขณะนั้นกำลังมีลักษณะของขั้นที่ปรากฏให้ค่อยๆ เข้าใจตรงลักษณะนั้นซึ่งเร็วมาก สภาพธรรมทุกอย่างเกิดดับเร็วมาก แม้แต่เพียงสติที่ใช้คำว่า “ตามรู้” พร้อมกันทันที ถ้าเราศึกษาเราได้ยินได้ฟังว่ามโนทวารเกิดสืบต่อจากทางปัญจทวารเร็วเหมือนนกเกาะกิ่งไม้ ทันทีที่นกเกาะ เงาก็ปรากฏ ไม่ได้แยกจากกันเลย เพราะฉะนั้นไม่ต้องใช้คำว่ามโนทวาร ปัญจทวารอะไรเลย เพราะว่าแยกไม่ได้ ขณะที่กำลังเห็นเหมือนได้ยินด้วย ยังห่างกว่าขณะที่กำลังเห็นทางตา แล้วมโนทวารวิถีรู้พร้อมกัน จะใช้พร้อมกันคือเป็นการที่กล่าวโดยนัยที่ให้เห็นว่าเกือบจะแยกกันไม่ได้ ทั้งๆ ที่ความจริงก็มีภวังค์คั่น และก็มีจิตเกิดต่อหลายขณะ นี่ให้เห็นความว่าเร็วแค่ไหนขณะที่เหมือนเห็นกำลังเห็นขณะนี้ แล้วได้ยินยังเหมือนพร้อม แต่ตัดได้ยินออก เอาเพียงแค่เห็นทางจักขุทวารกับมโนทวารที่รู้สิ่งที่ทางตา กำลังเห็นจะเร็วและจะเหมือนกับยิ่งกว่าพร้อมแค่ไหน เพราะฉะนั้นสติไม่ต้องคิดเลยว่ามีลักษณะที่กำลังรู้ตรงลักษณะสิ่งที่กำลังปรากฏ นั่นเป็นความคิด แต่ทันทีที่มีสิ่งที่ปรากฏและรู้ตรงนั้นยังไม่ได้ไปตรงอื่นเลย นั่นคือลักษณะของสติสัมปชัญญะ

ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง แสดงถึงความเป็นจริงของสภาพธรรมที่มีจริงๆ ซึ่งจะต้องได้ฟังได้ศึกษาถึงจะมีความเข้าใจ ข้ออุปมาต่างๆ ก็เพื่อให้มีความเข้าใจในความเป็นจริงของสภาพธรรม แม้แต่ในเรื่องของนก กับ เงานกก็แสดงถึงความเป็นจริงของสภาพธรรม คือ จิตที่เกิดดับสืบต่อกันอย่างรวดเร็วยกตัวอย่าง จิตที่เกิดขึ้นทางตาแต่ละขณะๆ ทางมโนทวารก็รับรู้ต่อ รวดเร็วมาก ทางทวารอื่นๆ คือ ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น และทางกาย ก็โดยนัยเดียวกันทางมโนทวาร ก็รับรู้ต่อ ทั้งหมดนั้นเป็นธรรมที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยไม่ใช่เรา มีแต่ธรรมเท่านั้นที่เกิดขึ้นทำกิจของธรรม การได้ฟังในเรื่องของจิต ตลอดจนถึงสภาพธรรมอื่นๆ ก็เพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูก เป็นไปเพื่อการขัดเกลาละคลายการยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

ขอบคุณ และขออนุโมทนา