แข็ง

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

แข็ง เป็นรูปธรรม เป็นธรรมที่ไม่รู้อะไร ไม่รู้อารมณ์ แต่มีจริงเกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุตามปัจจัยแล้วก็ดับไป แข็ง เป็นรูปธรรมที่ปรากฏทางกาย และเป็นธาตุดิน

ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับ ไม่รู้ความจริง ย่อมยึดถือกายทั้งแท่งว่าเป็นเราเป็นสัตว์ บุคคล แต่หากพิจารณาเป็นแต่ละขณะ ลองจับที่กาย สิ่งที่สำคัญว่าเป็นเราทั้งแท่ง สิ่งที่ปรากฏ ก็เพียงแข็งเท่านั้น อะไรรู้แข็ง จิตที่รู้ ไม่ใช่เรารู้ เพราะฉะนั้น แข็งเท่านั้นที่ปรากฏ ในขณะรู้แข็ง ไม่มีสิ่งอื่น ไม่มีเรา ไม่มีใครอยู่ในนั้น มีแต่ธรรมที่เกิดขึ้นเป็นไป

ซึ่งเมื่อกล่าวถึงแข็ง การจะรู้แข็ง ไม่ใช่ด้วยการคิดนึก แต่ด้วยปัญญาและสติที่เกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมว่าเป็นแต่เพียงธรรมไม่ใช่เรา แต่ที่กล่าวถึงแข็งเพื่อให้รู้ว่าลักษณะของแข็งมีจริง แต่ยังไม่รู้เท่านั้น ซึ่งหนทางที่จะรู้แข็งจริงๆ คือ การฟังพระธรรมต่อไป ไม่ต้องมีตัวตนที่จะไปพยายามรู้แข็ง เมื่อสติและปัญญาเกิดเมื่อไหร่ที่รู้ลักษณะแข็ง ขณะนั้นจะรู้ว่าแข็งเป็นธรรมไม่ใช่เราจริงๆ ที่ไม่ใช่ด้วยการคิดนึกเทียบเคียง ครับ

ขอเชิญอ่านคำบรรยาย ที่ท่านอาจารย์สุจินต์ เรื่องแข็ง กับ ความไม่มีตัวตน

ศุกล ในพระพุทธศาสนากล่าวไว้ว่า ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน เมื่อคนที่ฟังจบ เขาก็ย้อนถามว่า ที่ยืนนี้เป็นอะไร

สุ. ที่ยืนอยู่ มีไหม

ศุกล มีครับ

สุ. มีนะคะ เป็นอะไร

ศุกล ก็เป็นคน

สุ. เป็นคนใช่ไหมคะ ตรงไหนเป็นคน

ศุกล ตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า รวมกันแล้วจึงเป็นคน

สุ. รวมแล้วจึงเป็นคน ใช่ไหมคะ แต่ถ้าไม่รวมแล้วเป็นอะไร

ศุกล ยังไม่ทราบว่า จะแยกตรงไหนครับ

สุ. แต่หมายความว่า มีมีแน่ๆ เลย มีแล้วเราก็ว่าเป็นคนด้วย ลองกระทบลองจับดูที่ว่าเป็นคนซิคะว่า ที่ว่าเป็นคน จับเรื่อยมาจากศีรษะจนถึงเท้า ลองจับดูซิคะ มีอะไร

ศุกล ก็จับแขน

สุ. ที่นั่นหรือคะ แขน จับจริงๆ กระทบอะไร

ศุกล กระทบเนื้อครับ

สุ. เรียกว่าเนื้อ ใช่ไหมคะ เอาจริงๆ ไปกว่านั้นอีก กระทบอะไร ถ้าไม่เรียกว่า เนื้อ ลักษณะอะไร สำหรับคนที่ไม่รู้อะไรเลย ยังไม่ต้องศึกษา

ศุกล มีลักษณะที่ไม่แข็ง แต่ว่าอ่อนนุ่ม

สุ. มีจริงๆ ใช่ไหมคะ ลักษณะที่แข็งหรืออ่อนนุ่ม ไม่เรียกอะไรเลยได้ไหม

ศุกล ไม่เรียกก็ไม่รู้ครับ

สุ. ไม่เรียกเลย มีจริงๆ ไม่เรียกได้ไหมคะ สิ่งที่มี ไม่จำเป็นต้องเรียก บางทีรถยนต์คันหนึ่ง ส่วนปลีกย่อยในรถยนต์ อะไหล่แต่ละชิ้น เราก็เรียกไม่ถูก ทั้งๆ ที่มี เรารู้ว่ามี แต่เราเรียกไม่ถูก เพราะฉะนั้นสิ่งที่มี ไม่ต้องเรียกชื่อได้ไหม

ศุกล ได้ครับ

สุ. อันนี้เป็นประการแรกนะคะ สิ่งที่มีต้องมี แม้ว่าไม่เรียกชื่อเลย นี่ประการหนึ่ง หรือสิ่งที่มี เคยเรียกชื่อนี้ เปลี่ยนเป็นชื่ออื่นได้ไหม ได้ อย่างแขน คุณศุกลเรียกว่า แขน ภาษาไทย ภาษาอื่นเขาไม่เรียกแขน เขาเรียกภาษาอื่นได้ไหมคะ ได้ แต่แขนหรือสิ่งที่คุณศุกลเคยยึดว่าเป็นแขน ลักษณะจริงๆ เพียงแข็ง แข็งมี ถูกไหมคะ กระทบสัมผัสแข็ง มี มีก็ต้องบอกว่ามี ใช่ไหมคะ ลองกระทบสัมผัส แข็งมีไหมคะ

ศุกล มีครับ

สุ. สิ่งที่มีนั้นคือแข็ง เป็นรูปชนิดหนึ่ง เป็นความจริง เป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง เพราะฉะนั้นสิ่งที่มี มีจริงๆ จะบอกว่าไม่มีไม่ได้ สิ่งที่มีนั้นจะเรียกว่าอะไรก็ได้เหมือนกัน ไม่จำเป็นต้องเรียกอย่างนี้ก็ได้ เรียกอย่างอื่นก็ได้

เพราะฉะนั้นสิ่งที่มีจริงๆ เราจะต้องเข้าใจเพิ่มขึ้นให้ถูกต้องว่า ลักษณะที่มีจริงๆ นั้น ไม่ใช่ตัวตน แข็งก็คือแข็ง ไม่ใช่ตัวตน

ศุกล จะตอบเขาว่าอย่างไรดี

สุ. ก็มีแข็งไงคะ แล้วสิ่งที่มีเป็นอะไร ก็ตอบว่ามีแข็ง มีเสียง มีกลิ่น มีรส มีทุกอย่าง แต่ว่าเกิดขึ้นปรากฏแล้วก็หมดไป ไม่ใช่ตัวตน ความหมายว่า “ไม่ใช่ตัวตน” ที่นี่คือ ไม่ยั่งยืน และไม่ใช่สิ่งที่จะบังคับบัญชาได้ ไม่ใช่สิ่งนั้นไม่มี สิ่งนั้นมี แล้วไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวตนของเรา เป็นแต่เพียงสภาพธรรมแต่ละอย่าง

ศุกล อันนี้ก็คงจะจบ

สุ. แต่ยังสงสัยว่า คนฟังก็ยังไม่ค่อยเข้าใจ เพราะว่าต้องอาศัยกาลเวลาที่จะต้องเข้าใจ พิจารณาบ่อยๆ จนกระทั่งเป็นความจริง

...ขออนุโมทนาครับ...

ขอบคุณอาจารย์ครับที่ให้ปัญญา ขออนุโมทนาครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

แข็ง เป็นแข็ง เป็นรูปธรรม ไม่ใช่เรา เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยเป็นสภาพธรรมที่ปรากฏทางกาย ซึ่งมีจริงๆ ในชีวิตประจำวัน เมื่อเป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย มีหรือที่จะเที่ยงแท้ยั่งยืน เพราะไม่มีสภาพธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยแม้อย่างเดียว ที่เกิดแล้วจะไม่ดับ ล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดาด้วยกันทั้งนั้น ดังนั้น ในขณะนี้ ยังไม่สามารถประจักษ์แจ้งความเกิดและดับไปของสภาพธรรมอย่างแข็งได้ แต่ในการศึกษาในขั้นปริยัติ ก็เข้าใจได้ในเบื้องต้นว่าสภาพธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ทั้งหมด เกิดแล้วดับไป ไม่กลับมาอีกเลยและเห็นได้ว่าเมื่อเป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ควรหรือที่จะติดข้องยินดีพอใจในเพียงสิ่งที่เกิดดับ ก็เป็นประโยชน์ตั้งแต่ต้นจริงๆ สำหรับความเข้าใจ สิ่งที่มีจริงตามความเป็นจริง ที่สำคัญต้องไม่ลืมว่าเป็นธรรม ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

แข็ง เป็นสภาพธรรมที่มีจริง มีลักษณะให้รู้ ถ้าปัญญาเกิด ก็รู้ว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา ค่ะ