สติปัฏฐาน วิปัสสนาญาณ.. สำคัญที่การเริ่มต้นฟังให้เข้าใจ

สภาพธรรมที่มีจริงทั้งหมดเป็นที่ตั้งให้สติเกิดขึ้นระลึกรู้ลักษณะที่ปรากฏ ตามความเป็นจริงได้ ไม่ว่าจะเป็นรูปธรรม หรือ นามธรรม สำคัญอยู่ที่ความเข้าใจถูกเห็นถูกในเรื่องของสภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ มีเพียงพอหรือไม่ที่จะเป็นเหตุให้สติปัฏฐานเกิด เป็นเรื่องของความเข้าใจทั้งหมด ตามความเป็นจริงแล้ว สติปัฏฐานเกิดได้ทั้งทางปัญจทวาร และ ทางมโนทวาร ตามเหตุตามปัจจัย ถ้าเป็นทางปัญจทวาร ก็ระลึกรู้รูปธรรมที่ปรากฏ ส่วนทางมโนทวารก็มีสภาพธรรมที่มีจริง เช่น ในขณะที่จิตคิดถึงรูปร่างสัณฐานจากสิ่งที่ปรากฏทางตา ในขณะนั้นสภาพธรรมที่มีจริง คือ จิตซึ่งเป็นสภาพธรรมที่คิดนึก จิตคิดนึก มีจริง แต่เรื่องที่คิดไม่มีจริง เพราะเป็นเพียงเรื่องราวที่คิดนึกในรูปร่างสัณฐานจากสิ่งที่ปรากฏทางตา เท่านั้น

เพราะฉะนั้น ขณะที่คิดนั้น จิตมีจริง ปัญญาที่เกิดพร้อมสติ ที่เป็นสติปัฏฐานนั้น ก็ระลึกรู้ในลักษณะของจิตที่กำลังคิดนึกได้ เป็นสติปัฏฐานที่เกิดขึ้นเป็นไปทางมโนทวาร เป็นต้น

สำหรับวิปัสสนาญาณ เป็นปัญญาที่รู้อย่างแจ่มแจ้ง มีเป็นลำดับขั้น ถ้าหากว่าไม่มีความความเข้าใจตั้งแต่ต้นแล้ว ทั้งสติปัฏฐาน ทั้งวิปัสสนาญาณย่อมไม่สามารถที่จะเกิดขึ้นเป็นไปได้เลย เพราะฉะนั้นแล้ว จึงสำคัญที่การเริ่มต้นฟังให้เข้าใจในสิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้